Türkiye’nin ilk bağımsız İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 6331 sayılı Sayı ile 30 Haziran 2012’de Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 6331 Sayılı kanun çalışanların eğitimi, bilgilendirilmesi, sağlık gözetimleri, acil durum hazırlıkları, risk değerlendirmesi, iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturulması ve İSG profesyonelleri çalıştırılması vb. gibi iş kazası ve meslek hastalıkları yaşanmadan önce işverenler tarafından tedbir alınmasına yönelik proaktif (önleyici) yaklaşım esas alınarak hazırlanmıştır. Sayı sınırı olmaksızın kamu ve özel sektöre ait tüm işyerlerinde sadece işçileri değil memur, işveren, çırak, stajyer dâhil tüm çalışanlar yasa kapsamına alınmıştır. Bu itibarla üniversiteler de yasa kapsamına dâhil edilmiş bulunmaktadır. Diğer yandan, kanunun 23. maddesi birden fazla işverenin olduğu yerlerde veya aynı çalışma alanını paylaşan işyerlerinde İSG konusunda koordinasyon sağlanmasını hükme bağlamıştır. Sakarya Üniversitesinin (SAÜ) bünyesinde altı (6) enstitü, on yedi (17) fakülte, dört (4) yüksekokul, üç (3) bölüm başkanlığı ve on beş (15) Meslek yüksekokulu bulunduğu göz önüne alınırsa, SAÜ’de bulunan kırk beş ayrı işyeri için kanunun 23. maddesi kapsamında İSG koordinasyon hizmetlerinin verilmesi kanuni yükümlülük haline gelmiştir.
Söz konusu kanuni yükümlülük nedeniyle İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinatörlüğü Yönergesi yayınlanarak yürürlüğe sokulmuş ve yönerge uyarınca SAÜ’de İSG hizmetlerinin planlanması ve koordine edilmesi için İSG Koordinatörlüğü Birimi oluşturulmuştur. Söz konusu koordinatörlüğün faaliyet alanları kapsamına; iş sağlığı ve iş güvenliği çalışma ve eğitim planı hazırlamak, risk değerlendirme çalışmalarını planlamak, acil durum planı hazırlamak ve acil durum tatbikatları düzenlemek vb. faaliyetler girmektedir.
Bu çalışma da amacı, Sakarya Üniversitesi (SAÜ) bünyesinde oluşturulan İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinatörlüğü tarafından 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa uyum çalışmaları kapsamında SAÜ’de yürütülen planlama ve koordinasyon hizmetleri ve SAÜ işyerlerinde yürütülen önleyici İSG faaliyetleri (İSG eğitim, sağlık gözetimi, risk değerlendirmesi, acil durum tatbikatları vb.) ile ilgili çalışanların memnuniyeti araştırılmış ve çalışan sınıfı (akademik ve idari), cinsiyet ve yaş kriterlerine bağlı olarak çalışan memnuniyeti algısında farklılık olup olmadığı incelenmiştir.
SAÜ’de görev yapan akademik ve idari personel araştırmanın hedef kitlesini oluşturmuştur. SAÜ çalışanların İSG hizmetlerinin koordinasyonu ile önleyici İSG faaliyetlerinin memnuniyet düzeyinin ölçülmesinde anket tekniği kullanılmıştır. İSG hizmetlerinin koordinasyonundan memnuniyeti ölçmek üzere altı (6) ve işyerlerinde yürütülen önleyici İSG faaliyetlerinden memnuniyeti ölçmek üzere toplam (10) olmak üzere toplamda on altı (16) değerlendirme kriteri belirlenmiştir. Ankete katılanların bu on altı (16) değerlendirme kriteri ile ilgili algı düzeylerini 5’li-Likert tipi ölçekte “1=Kesinlikle memnun değilim, … 5= Kesinlikle memnunum” belirtmeleri istenmiştir. Ayrıca çalışanların almadıkları herhangi bir İSG hizmeti ya da faaliyeti varsa “Fikrim Yok” seçeneğini işaretlemeleri istenmiştir. Ankete katılım sağlanan 220 akademik ve idari personele ait veriler; açıklayıcı faktör analizi, tanımlayıcı ve çıkarımsal istatistiksel analiz ve regresyon analizi yöntemleri kullanılarak incelenmiştir.
Açıklayıcı faktör analizi (AFA) sonucunda İSG koordinasyon hizmetleri ve önleyici İSG faaliyetleri adında yüksek güvenirliğe sahip iki ölçek çıkarılmıştır. Tanımlayıcı istatistik analizi sonucunda; SAÜ çalışanlarının İSG koordinatörlük hizmetlerinden memnuniyet oranı 3,73 (5’li Likert tipi ölçek) ve önleyici İSG faaliyetlerinden memnuniyet oranı 3,70 (5’li Likert tipi ölçek) olarak bulunmuştur. SAÜ idari personelinin gerek İSG koordinasyon hizmetleri gerekse önleyici İSG faaliyetlerinden memnuniyet oranı akademik personele oranla daha yüksek olarak bulunmuştur. Çıkarımsal istatistik analiz bulguları; sadece önleyici İSG faaliyetlerinden memnuniyet oranında idari personel lehine olacak şekilde istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur. Cinsiyet ve hizmet yılı değişkenlerinin grup ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Regresyon analizi bulguları İSG koordinasyon hizmetleri ile önleyici İSG faaliyetleri arasında istatistiksel açıdan anlamlı pozitif doğrusal bir ilişki olduğunu göstermiştir. Sonuç olarak; İSG koordinasyon hizmetlerinden duyulan memnuniyetin, çalışanların önleyici İSG faaliyetlerinden duydukları memnuniyetlerini olumlu yönde etkilediği sonucuna varılmıştır. Ayrıca, önleyici İSG faaliyetlerinden duyulan memnuniyet hususunda idari personel ile akademik personelin farklı algıya sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: 6331 Sayılı İSG Kanunu, İSG koordinasyonu, önleyici İSG faaliyetleri
|
