Günümüz inşaat proje uygulamalarının çeşitlilik göstermesi, kullanılan makine ekipman teknolojilerinin de bu çeşitliliğe paralel doğrultu seyretmesine sebep olmakta ve birbiriyle doğrudan doğruya iletişim halinde bulunan bu iki sektördeki yeni saha uygulamaları, sektörlerin birbirini ileri yönde etkilemesine sebep olmaktadır. İnsanoğlunun sınırlarını aşarak daha büyük çaplı projeler meydana getirme isteği, daha büyük güçte ve daha kapsamlı makine ve ekipman ihtiyacını doğurmakta, ihtiyaçlar sonucunda üretilen makine ve ekipmanlardaki teknik gelişmeler de insanoğlunun proje ufkunu günden güne genişletmektedir. İnşaat saha uygulamalarında en sık kullanılan makine ve ekipmanlardan biri olan kaldırma makinelerinin, çalışmaları esnasındaki potansiyel tehlikelerin ve olası risk faktörlerinin belirlenmesi konusu, kaldırma makinelerinin kullanımında meydana gelebilecek olan iş kazalarının önlenebilmesi noktasında oldukça büyük önem arz etmektedir. Amaç:Araştırma, proje saha uygulamalarında sıklıkla yer bulan ve projenin neredeyse tüm basamaklarında olmazsa olmaz öneme sahip olan kaldırma makinelerinin kullanımında meydana gelen iş güvenliği uygunsuzluklarının ve iş kazalarının incelenmesi ve de bunun sonucunda elde edilen verilerin, belirlenen risk değerlendirmesi metodlarıyla irdelenerek, söz konusu uygulamalardaki temel risk faktörlerinin tespiti ve tespit edilen bu faktörler ışığında oluşturulan önleyici/koruyucu önlemlerin uygulanması, buna paralel olarakta devamlı iyileştirme sistemleri vasıtasıyla iş kazalarının önlenmesi/azaltılması konularına ilgi çekmek amacıyla hazırlanmıştır. Kapsam: Araştırma inşaat sektöründe kullanılan kaldırma makineleri kaynaklı iş kazaları temel alınarak sınırlandırılmıştır. Yöntem: Araştırmada; inşaat sektöründe kullanılan kaldırma makinelerinin saha uygulamalarındaki olumsuz durumlar ve söz konusu olumsuz durumlar sonucunda meydana gelen iş kazalarının sebep-sonuçlarının, kök neden analizi yardımı ile irdelenmesi yoluna gidilmiş ve bu bağlamda ilgili risk değerlendirmesi için Avrupa’da sıklıkla kullanılan Fine-Kinney metodundan yararlanılmıştır. Araştırma kapsamında ilgili kaldırma ekipmanlarını kullanan operatörlere yöneltilen ve temel amaç olarak saha uygulamalarında meydana gelen olumsuzlukların tespitini amaçlayan bir anket de bulunmaktadır. Bulgular: Araştırmada,kaldırma makinelerinin genel manada teknik özelliklerinden bahsedilmiş ve inşaat sektöründe kullanılan kaldırma makinelerinin olumsuz/uygunsuz kullanım uygulamalarından kaynaklanan iş kazaları, Türk İstatistik Kurumu 2015 tarihli iş kazaları verileri baz alınarak incelenmiştir. Söz konusu iş kazalarının neden ve sonuçlarının incelenmesi ve risk analizi aşamasında Fine-Kinney Metodu kullanılmıştır. Olası iş kazalarının incelenmesi ve sonrasında elde edilen verilerin ortadan kaldırılarak söz konusu kazaların önlenmesi noktasında, kullanılan metodun içerdiği frekans, olasılık ve şiddet gibi parametrelerin matematiksel değerlerinin geçerli formülasyon içinde kullanılması sonucunda risk seviyesi belirlenmiştir. Elde edilen risk seviye sonuçlarının ışığında, ilgili iş güvenliği uygunsuzluklarının ve iş kazalarının önlenmesi amacıyla yapılabilecek koruyucu sistemlere örnekler verilmiştir. Sonuç: Bu çalışmada Fine-Kinney risk analizi yönteminde kullanılan risk faktörlerinin puanlanmasında ve risk düzeyinin yorumlanmasında birkaç problemle karşı karşıya gelinmiştir. Bunların içinde özellikle olasılık ve frekans faktörlerine ait sıkıntıların öne çıktığı görülmektedir. Bunlardaki temel sıkıntı,analizi oluşturan faktörlerin tanımlarının net yapılmaması ve bu nedenle yanlış yorumlanma kaynaklı hataların meydana gelme olasılığıdır. Bu noktada en doğru sonuca ulaşmak amacıyla söz konusu metodun orijinal tanımlarına dönülmüştür. Bu tanımlardan hareketle olasılık formül değerleri oluşturularak sonuca gidilmiştir. Bu şekilde gerçekleştirilen risk değerlendirme uygulamasının sonucunda; inşaat sektöründe kullanılan kaldırma makinelerinin olumsuz kullanımından kaynaklı iş kazalarına genel manada insan faktörünün sebep olduğu sonucuna varılmış, araştırma dahilinde uygulanan anket çalışması sonucunda karşılaşılan ve iş güvenliği uygulamalarının uygulanıp uygulanmasının gerekliliği konusundaki soruya verilen ve ankete katılanların %2,46’ lık kısmının ‘Olsa da olur olmasa da’ şeklindeki ve %7,30 luk kısma denk gelen ‘Gereksiz’ şeklindeki cevapların da gözler önüne serdiği gibi iş kazalarının önlenmesi konusunda alınması gereken önlemlerin başında, iş güvenliği konusunda pozitif bakış açısının kazandırılacağı eğitimlerin verilmesinin büyük önem arz ettiği sonucuna varılmıştır. Uygulamada karşılaşılan makine ekipman bazlı aksaklıklarda ise kaldırma makinelerinin periyodik ve rutin kontrollerinin gerçekleştirilmesindeki denetim eksikliklerinin payının da oldukça büyük etkisinin olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Fine-Kinney Metodu, Risk Faktörü, Kaldırma Makineleri, Risk Değerlendirme
|
