Giriş: İş sağlığı ve iş güvenliği, çalışma ortamında yaşanabilecek iş kazası, sağlık sorunları, meslek hastalıkları, çeşitli riskler için önceden önlem alarak çalışanların yaşamını ve sağlığını korumayı amaçlamaktadır. İnsanın çalıştığı her ortamda, risk de söz konusudur. Her ne kadar güvence sistemleri eksiksiz uygulansa da insan faktörü söz konusu olduğunda başarı oranı olumsuz yönde etkilenecektir. Bunun için ise eğitim şarttır ve yaşam tarzı değiştirilmelidir. İnsan kaynakları bu bağlamda önemli bir role sahiptir. İş sağlığı ve güvenliği çeşitli kanun ve prosedürlere bağlı olmakla beraber başarı ile uygulanması için süreçlerin iyileştirilmesi ve yalınlaştırılması gerekmektedir. Bu kapsamda yapılacak olan risk yönetim ve değerlendirme faaliyetleri iş yerinde ortaya çıkabilecek can ve mal kayıplarının en aza indirilmesinin en iyi yoludur. Bu nedenle risk analizi, meslek hastalıkları ve iş kazalarını oluşturan nedenler için doğru ve geçerli bilgiler elde ederek tehlike ve riskin oluşabilmesini engelleyecektir. Bu bağlamda çok iyi bir şekilde risk yönetimi ve değerlendirmesi yapılması gereklidir. Amaç: Bir vakıf üniversitesinde risk değerlendirmesi ve yönetimi yapılarak, mevcut durumun iş sağlığı ve güvenliği açısından incelenmesi ve var olan riskleri en aza indirecek önlem ve tedbirlerin uygulanmasını gerçekleştirmektir. Çalışmada ayrıca risk analizi uygulaması ile iş kazaları ve meslek hastalıklarını en aza indirmek amaçlanmıştır. Kapsam: Uygulama (risk analizi) eğitim sektöründe faaliyette olan bir vakıf üniversitesinde gerçekleşmiştir. Üniversite de sosyal tesisler, derslikler, laboratuvarlar, atölyeler ve benzeri uygulama alanları bulunmaktadır. Bu kapsamda ortaya çıkabilecek bir risk hem üniversite de çalışan kişiyi hem de öğrenciyi etkileyecektir. Sınırlılıklar: Uygulamanın yapıldığı üniversite de farklı yerleşkeler bulunduğundan dolayı tek bir yerleşkede bulunan eğitim binası için risk analizi yapılarak sınırlandırılmıştır. Yöntem: Risk yönetimi ve değerlendirilme sürecinin etkin olabilmesi ve sonuçların sayısal değerlerle ifade edilebilmesi için kantitatif bir yöntem olan Fine - Kinney Risk analizi metodolojisi kullanarak yapılmıştır. Fine - Kinney Metodolojisinin üç temel bileşeni vardır. Bu bileşenler, ihtimal (zarar veya hasarın gerçekleşme olasılığı), şiddet (sonuçların derecesi), frekans (tehlikenin görülme sıklığı)’dır. Risk skoru bu üç bileşenin çarpılması ile elde edilir. Risk skoru (R=İ x F x D) olarak hesaplanır. İ= İhtimal (0,2-10 arasında bir değer), F= Frekans (0,5-10 arasında bir değer), D = Sonuçların derecesi (1-100 arasında bir değer) olarak belirlenmiştir. Risk skoru hesaplandıktan sonra Fine - Kinney risk düzeyine göre karar ve eylemi ise R<20 kabul edilebilir risk (Acil tedbir gerekmeyen durum), 2070 kesin risk (aksiyon planına alınmalı), 70200 önemli risk (dikkatli izlenmeli ve planlanarak giderilmeli), 200400 yüksek risk (kısa vadeli plana alınarak giderilmeli), R>400 çok yüksek risk (çalışma durdurulmalı ve önlem alınmalıdır) olarak tanımlamıştır. Bulgular: Fine-Kinney metodolojisi ile yapılan risk analizi sonucunda 115 adet tehlike ve risk belirlenmiştir. Bu risklerin %7.8’i kabul edilebilir risk, %27.8’i kesin risk, %27.8’i önemli risk, %33.9’u yüksek risk ve %2.6’sı çok yüksek risk olarak gruplanmıştır. Riskleri en aza indirmek için eylem planı (önlem faaliyetleri) devreye konulmuştur. Sonuç: Bu bulgular doğrultusunda kabul edilebilir risk grubunda olan faaliyetler / olaylar dışında herbir faaliyet / olay için alınması gerekli önlem ve tedbirler belirlenmiştir. Diğer taraftan üniversite için çok yüksek riskli faaliyetler saptanmış, eksiklikler belirlenmiştir. Risk derecesi yüksek olan faaliyet / olaylar için üniversitede acilen (kısa vadede) düşürülmesi gerekli tehlikeler ve alınması gerekli tedbirler belirtilmiştir. Daha sonra yapılan iyileştirici ve düzeltici faaliyetleri ile risk skorları düşürülmüştür.
Anahtar Kelimeler: İş sağlığı ve güvenliği, Risk analizi, Fine-Kinney metodu, Üniversite
|
