Giriş ve Amaç: İş görebilirlik, bireylerin fiziksel ve zihinsel kapasiteleri ile birlikte yaptıkları işin gerektirdikleri ile ilişkili bir kavram olup, sağlığın geliştirilmesi için kullanılabilecek bir araç niteliğindedir. Bu çalışmadaki amacımız, bir fabrikadaki çalışanlarının iş görebilirlik seviyelerinin belirlenmesi ve iş görebilirlikle fiziksel aktivite arasındaki ilişkinin incelenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Lüleburgaz’da bir tekstil fabrikasında yürütülen araştırma kesitsel olarak planlanmıştır. Fabrikanın tüm çalışanları (n=418) araştırma kapsamına alınmıştır. Veriler anket yoluyla toplanmıştır. İş görebilirlik düzeyi, İş Görebilirlik İndeksiyle ölçülmüştür. İş Görebilirlik İndeksi yedi sorudan oluşmakta ve 7-49 arasında puanlanmaktadır; 7-27 arası zayıf; 28-36 orta; 37-43 iyi, 44-49 ise mükemmel iş görebilirlik düzeyini göstermektedir. Fiziksel aktivite Uluslararası Fizik Aktivite Anketiyle ölçülmüştür. Kategorik değişkenler ki-kare, Fisher, ölçümsel değişken ise Student-t, Mann Whitney U testleriyle değerlendirilmiştir. Çok değişkenli analizde lojistik regresyon kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmaya katılım oranı %45.5’tir (n=190). Katılımcıların %33,2’si (n=63) kadındır. Yaş ortalaması±sd 38±9,6 yıldır. Katılımcıların İş Görebilirlik İndeksi puan ortalamaları 40,8±5,9’dir. Çalışanların %3,7’sinin zayıf, %15,4’ünün orta, %45,2’sinin iyi, %35,6’sının ise mükemmel iş görebilirlik düzeylerine sahiptir. Analizlerde, zayıf ve orta ile iyi ve mükemmel kategorileri birleştirilmiştir. Lojistik regresyonda; iş görebilirlik düzeyi iyi/mükemmel olma erkeklerde [OR:2,38; GA:(1,02-5,54)], çoğu zaman kişisel koruyucu ekipman kullananlarda [OR:10,41; GA:(1,15-93,94)], yürüyüş yapanlarda [OR:4,33; GA:(1,56-12,02)] yüksek bulunmuştur. Fiziksel aktivite düzeyi ile iş görebilirlik arasında ilişki saptanamamıştır.
Sonuç: Fizik aktivite ile iş görebilirlik arasında ilişkinin bulunamaması, fizik aktivite için sübjektif bir ölçüm kullanılması ilgili olabilir. İş görebilirlik açısından kadınlar, yürüyüş yapmayanlar ve kişisel koruyucu ekipman kullanmayanlar risk altındadır. Kişisel koruyucu ekipman kullanımının desteklenmesi ve işyerlerinde yürüyüş yapabilmesi için uygun ortam ve şartların oluşturulması önemlidir.
Anahtar Kelimeler: İş Görebilirlik İndeksi, Çalışabilirlik İndeksi, Fiziksel Aktivite, Türkiye, İş Sağlığı, Fabrika
|
