Giriþ ve Amaç: Ýþ görebilirlik, bireylerin fiziksel ve zihinsel kapasiteleri ile birlikte yaptýklarý iþin gerektirdikleri ile iliþkili bir kavram olup, saðlýðýn geliþtirilmesi için kullanýlabilecek bir araç niteliðindedir. Bu çalýþmadaki amacýmýz, bir fabrikadaki çalýþanlarýnýn iþ görebilirlik seviyelerinin belirlenmesi ve iþ görebilirlikle fiziksel aktivite arasýndaki iliþkinin incelenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Lüleburgaz’da bir tekstil fabrikasýnda yürütülen araþtýrma kesitsel olarak planlanmýþtýr. Fabrikanýn tüm çalýþanlarý (n=418) araþtýrma kapsamýna alýnmýþtýr. Veriler anket yoluyla toplanmýþtýr. Ýþ görebilirlik düzeyi, Ýþ Görebilirlik Ýndeksiyle ölçülmüþtür. Ýþ Görebilirlik Ýndeksi yedi sorudan oluþmakta ve 7-49 arasýnda puanlanmaktadýr; 7-27 arasý zayýf; 28-36 orta; 37-43 iyi, 44-49 ise mükemmel iþ görebilirlik düzeyini göstermektedir. Fiziksel aktivite Uluslararasý Fizik Aktivite Anketiyle ölçülmüþtür. Kategorik deðiþkenler ki-kare, Fisher, ölçümsel deðiþken ise Student-t, Mann Whitney U testleriyle deðerlendirilmiþtir. Çok deðiþkenli analizde lojistik regresyon kullanýlmýþtýr.
Bulgular: Araþtýrmaya katýlým oraný %45.5’tir (n=190). Katýlýmcýlarýn %33,2’si (n=63) kadýndýr. Yaþ ortalamasý±sd 38±9,6 yýldýr. Katýlýmcýlarýn Ýþ Görebilirlik Ýndeksi puan ortalamalarý 40,8±5,9’dir. Çalýþanlarýn %3,7’sinin zayýf, %15,4’ünün orta, %45,2’sinin iyi, %35,6’sýnýn ise mükemmel iþ görebilirlik düzeylerine sahiptir. Analizlerde, zayýf ve orta ile iyi ve mükemmel kategorileri birleþtirilmiþtir. Lojistik regresyonda; iþ görebilirlik düzeyi iyi/mükemmel olma erkeklerde [OR:2,38; GA:(1,02-5,54)], çoðu zaman kiþisel koruyucu ekipman kullananlarda [OR:10,41; GA:(1,15-93,94)], yürüyüþ yapanlarda [OR:4,33; GA:(1,56-12,02)] yüksek bulunmuþtur. Fiziksel aktivite düzeyi ile iþ görebilirlik arasýnda iliþki saptanamamýþtýr.
Sonuç: Fizik aktivite ile iþ görebilirlik arasýnda iliþkinin bulunamamasý, fizik aktivite için sübjektif bir ölçüm kullanýlmasý ilgili olabilir. Ýþ görebilirlik açýsýndan kadýnlar, yürüyüþ yapmayanlar ve kiþisel koruyucu ekipman kullanmayanlar risk altýndadýr. Kiþisel koruyucu ekipman kullanýmýnýn desteklenmesi ve iþyerlerinde yürüyüþ yapabilmesi için uygun ortam ve þartlarýn oluþturulmasý önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Ýþ Görebilirlik Ýndeksi, Çalýþabilirlik Ýndeksi, Fiziksel Aktivite, Türkiye, Ýþ Saðlýðý, Fabrika
|