Ülkemizde kaynak işleri ve kaynakçılık işleri kapsamında bulunan diğer işler ve bu işlerde çalışan sayıları her geçen gün artmaktadır. Buna bağlı olarak kaynak çalışmalarında yaşanan iş kazaları da artmaktadır. SGK tarafından yapılan istatistiklere göre ülkemizde kaynak çalışmalarında yaşanan iş kazaları ve meslek hastalıkları artmıştır. Kaynakçılık en tehlikeli meslek dallarından biridir. Kaynak mesleğinde çalışanların karşı karşıya kaldıkları birçok risk bulunmaktadır. Bunlar ölümle sonuçlanan yangın riski, ani patlama riski, elektriğe çarpılma riskidir. Yaralanma sonuçlananlar, göz yaralanma riski, yanık riski, taşlama işlerinden kaynaklı risk, çekiçleme ve darbeli çalışmalardan kaynaklı risk ve yüksekte yapılan çalışma riskidir. Meslek hastalığıyla sonuçlanan riskler ise zararlı ışınlar riski, kaynak çubuklarından çıkan zehirli kimyasalların oluşturduğu risk, elektromanyetik alan riski, ergonomik zorlanma riski, gürültü riski ve kapalı ortamda çalışma riski Yapılan bu araştırma ile adli vaka olarak adliyeye intikal eden ölümle sonuçlanan bu tür iş kazaları analiz edilip kusurların neler olduğu tespit edilerek, bu kazaların oluşmasını engellemek için neler yapılması gerektiği amaçlanmaktadır. Yapılan bu araştırmanın evreni 2013 ile 2017 yılları arasında Adana ve Mersin İlleri'nde meydana gelen ölümle sonuçlanan kaynak işlemi esnasındaki iş kazaları oluşturmaktadır. Araştırma yüksek zaman ve maliyet gerektirdiğinden Mersin ve Adana illerindeki iş kazaları ile sınırlandırılmıştır. Tanımlayıcı tipteki araştırmanın verileri 2013 ile 2017 yılları arasında Adana ve Mersin İlleri'nde meydana gelen ölümle sonuçlanan kaynak işlemi esnasındaki iş kazaları gözlemsel ve kayıt inceleme yöntemleri uygulanarak toplanmıştır. Bir metal işleme tesisinde, ark kaynağından çalışanların elektriğe çarpıldığı bir iş kazası meydana gelmiştir. Olay yerinde yapılan incelemelerden, makine boşta çalışırken bakımsız kaynak makinesi ve spiral taşlarının kullanılması ve bu elemanların bakım ve tamirleri esnasında enerji ile irtibatının kesilmemesi esnasında, topraklama hattının veya bağlantısının olmaması sebebiyle şebeke geriliminin yanlışlıkla iş parçasına bağlanılması neticesinde çalışanların elektriğe çarpıldığı ölümlü iş kazası meydana geldiği tespit edilmiştir. Kaynak işlemleri esnasında ortamda olabilecek yanıcı tozlar ve yanıcı gazlar oksijen miktarına bağlı oluşan kıvılcımlar nedeniyle bir irmik un tesisinde patlamayla ölümlü iş kazası meydana geldiği tespit edilmiştir. Kaynak ortamında bulunan endüstriyel tüplerin sıcak ortamlarda bulunarak genleşmesi sonucu bir muz sarartma tesisinde patlayarak ölümlü iş kazasına sebebiyet verdiği anlaşılmaktadır. Elektrik ark kaynağında sıcaklık 4000⁰C’ ye ulaşmaktadır. Kaynakla kesme veya ısıtma esnasında yüksek alev ve ısı oluştuğu, oluşan bu yüksek ark ve aleve temas esnasında ciddi yanıklı ölümlü iş kazası meydana geldiği tespit edilmiştir. Taşlama ve kesme işlemleri esnasında aşındırılan yüzeylerden kalkan parçaların fırlaması sonucunda yüksek oranda göz yaralanmalarına neden olduğu ve aynı zamanda fırlayan sıcak parçacıkların yangına neden olduğu iş kazaları tespit edilmiştir. Kaynak elemanlarında yalıtkan bozuklukları ve çalışılan ortamın ıslak olması da bu iş kazalarına sebebiyet vermektedir. Kaynak esnasında, % 50 kızıl ötesi ışınlar, % 40 parlak, % 10 morötesi ışınlar oluşmaktadır. Kızılötesi ışınlar, gözlerde kum hissine, mercek ve korneada hasara, deride yanıklara, parlak görünen ışınlar Işık stresi, yorgunluk ve mide bulantısına, morötesi ışınlar gözlerde görüş bulanıklığı, gözlerde katarakt kornea ve iriste hasara, deri altında su toplanmasına neden olan ciddi yanıklara neden olduğu anlaşılmıştır. Adli vaka olarak adliyeye intikal eden bu iş kazalarında iş sağlığı ve güvenliği açısından gerekli tedbirlerin alınmadığı anlaşılmaktadır. Yaşanan bu iş kazaları bir ülke gerçeği olarak karşımızda çözülmesi gereken bir sorun olarak durmakta, uzman kişilerce güvenliği ve denetimi yapılmayan iş yerleri bu iş kazalarına davetiye çıkarttığı anlaşılmaktadır. Kaynak işlemi esnasında oluşan bu iş kazaları önemli oranda çok ciddi sonuçlar içeren iş kazalarındandır. Ülkemizde son on yılda iş sağlığı ve güvenliğine gereken önem verilmesine rağmen, yetkililere bildirilen bu iş kazalarında herhangi bir azalma olmadığı görülmüştür. Yapılan bu çalışmayla kaynak işlemi esnasında oluşan bu iş kazaları sebepleri ve yapılması gereken önlemleri üzerine odaklanılmaktadır. Bu iş kazalarında sıklıkla tespit edilen güvenlik sorununun bilinçli ve bilinçsiz insan hatasından kaynaklandığı belirlenmiştir. Yapılan bu çalışmayla, kaynak işlemi esnasında oluşan riskler hakkında yeni bilgiler ortaya koyulmuştur. Mersin ve Adana İlinde meydana gelen bu iş kazaları incelenerek, bu iş kazaların sebepleri kimlerin ne oranda kusurlu olduğu saptanmış ve bu tür iş kazaları oluşmasını engellemek için kaynak makinesi imalatında boşta çalışmada enerjisini kesen ve ıslak zeminde çalışmayı kendiliğinden engelleyen kaynak makinelerinin yapılması gerektiği şeklinde öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Kaynak Sebepli Kazalar, İş Kaza Analizi, Kaza Kusur Oranları
|
