Nükleer tesislerde iþ saðlýðý ve güvenliði toplumu ve çalýþanlarý iyonize radyasyonun ve kazalarýn etkilerine karþý korumak için tasarým, kurulum, iþletme, söküm ve atýk iþlemlerinin tüm aþamalarýnda alýnan önlemleri kapsamaktadýr. Güvenlik analizi tesisteki potansiyel tehlikelerin ve sonuçlarýný azaltýcý ve engelleyici önlemlerin sistematik bir deðerlendirmesidir ve nükleer tesislerde “Deterministik güvenlik analizini-deterministic safety assessment(DSA) ve Olasýlýklý Güvenlik Analizi-probabilistic safety assessment (PSA)” yaklaþýmlarýyla saðlanmaktadýr. DSA tesis içerisindeki tüm kazalar için iþ güvenliði hedeflerini ve kabul edilebilir doz kriterini saðlayan faaliyetlerin sonuçlarýný deðerlendirmeye odaklanýrken, mesleki güvenliðin saðlanmasýnda koruyucu bariyerlerin, savunmada derinlik prensibinin ve geniþ ölçekte tanýmlanmýþ kurallar ve kýlavuzlarýn efektif olarak kullanýlmasýdýr. Kurulumda olabilecek tüm kazalar önceden tanýmlanarak gruplandýrýlmakta, her bir kaza kategorisi için üretilen senaryolar belirlenerek müteakip analizlerde olayýn baþlamasý için hipotezler ve kazalarýn ilerleyiþleri incelenmektedir. Potansiyel radyolojik sonuçlar hesaplanarak koruyucu hipotezler deðerlendirilmekte ve analiz sonuçlarý bir önceki kabul edilebilir kritere göre karþýlaþtýrýlarak sonuçlandýrýlmaktadýr. DSA birçok güvenlik kriterini deðerlendirmekte ancak tasarým sonrasý oluþacak riski deðerlendirmeyi içermemektedir. PSA çeþitli faaliyetlerden kaynaklanan riskin deðerlendirilmesi, tesisteki mevcut sistemlerde tahmini yaklaþýmlarý, öngörülebilir verileri ve varsayýmlarý kullanarak daha az sýklýktaki olaylarý yada kombinasyonlarý incelemektedir. Çoklu ve tekli hatalar, yaygýn hata sebepleri ve insan hatalarý olasýlýklarýyla birlikte düþünülebilmektedir. Nükleer tesisin iþletilmesi esnasýnda kazaya götüren olaylarýn baþlangýç listeleri ve meydana geliþ frekanslarý belirlenmekte, olay aðacý analizleriyle kazaya yada çekirdek erimesine neden olabilen farklý senaryolar belirlemektedir. Kaza nedenlerinde potansiyel insan kaynaklý hatalarýn olasýlýðý deðerlendirilerek risk yapýsýný (baþlangýç olay, hata kategorisi) analiz edilmektedir. Bu çalýþmada nükleer tesisler için yaygýn kullanýlan DSA ve PSA analiz yöntemleri iþ saðlýðý baðlamýnda ele alýnmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Risk Deðerlendirmesi, Nükleer Tesis, Risk Analizi, Olasýlýklý Güvenlik Analizi, Deterministik Güvenlik Analizi
|
