Nükleer tesislerde iş sağlığı ve güvenliği toplumu ve çalışanları iyonize radyasyonun ve kazaların etkilerine karşı korumak için tasarım, kurulum, işletme, söküm ve atık işlemlerinin tüm aşamalarında alınan önlemleri kapsamaktadır. Güvenlik analizi tesisteki potansiyel tehlikelerin ve sonuçlarını azaltıcı ve engelleyici önlemlerin sistematik bir değerlendirmesidir ve nükleer tesislerde “Deterministik güvenlik analizini-deterministic safety assessment(DSA) ve Olasılıklı Güvenlik Analizi-probabilistic safety assessment (PSA)” yaklaşımlarıyla sağlanmaktadır. DSA tesis içerisindeki tüm kazalar için iş güvenliği hedeflerini ve kabul edilebilir doz kriterini sağlayan faaliyetlerin sonuçlarını değerlendirmeye odaklanırken, mesleki güvenliğin sağlanmasında koruyucu bariyerlerin, savunmada derinlik prensibinin ve geniş ölçekte tanımlanmış kurallar ve kılavuzların efektif olarak kullanılmasıdır. Kurulumda olabilecek tüm kazalar önceden tanımlanarak gruplandırılmakta, her bir kaza kategorisi için üretilen senaryolar belirlenerek müteakip analizlerde olayın başlaması için hipotezler ve kazaların ilerleyişleri incelenmektedir. Potansiyel radyolojik sonuçlar hesaplanarak koruyucu hipotezler değerlendirilmekte ve analiz sonuçları bir önceki kabul edilebilir kritere göre karşılaştırılarak sonuçlandırılmaktadır. DSA birçok güvenlik kriterini değerlendirmekte ancak tasarım sonrası oluşacak riski değerlendirmeyi içermemektedir. PSA çeşitli faaliyetlerden kaynaklanan riskin değerlendirilmesi, tesisteki mevcut sistemlerde tahmini yaklaşımları, öngörülebilir verileri ve varsayımları kullanarak daha az sıklıktaki olayları yada kombinasyonları incelemektedir. Çoklu ve tekli hatalar, yaygın hata sebepleri ve insan hataları olasılıklarıyla birlikte düşünülebilmektedir. Nükleer tesisin işletilmesi esnasında kazaya götüren olayların başlangıç listeleri ve meydana geliş frekansları belirlenmekte, olay ağacı analizleriyle kazaya yada çekirdek erimesine neden olabilen farklı senaryolar belirlemektedir. Kaza nedenlerinde potansiyel insan kaynaklı hataların olasılığı değerlendirilerek risk yapısını (başlangıç olay, hata kategorisi) analiz edilmektedir. Bu çalışmada nükleer tesisler için yaygın kullanılan DSA ve PSA analiz yöntemleri iş sağlığı bağlamında ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Risk Değerlendirmesi, Nükleer Tesis, Risk Analizi, Olasılıklı Güvenlik Analizi, Deterministik Güvenlik Analizi
|
