Öz: Giriþ: Ýþ saðlýðý ve güvenliði kavramý, genellikle iþin yapýlmasý sýrasýnda iþ yerinde karþýlaþýlan fiziki çevre þartlarý nedeniyle oluþan saðlýk sorunlarý ve mesleki riskleri ele alarak bu riskleri kaldýrýlmayý veya azaltýlmayý hedefleyen bir bilim dalý olarak tanýmlanýr. Fakat iþyeri çalýþanlarýnýn haricinde insan ve çevre iliþkilerini ilgilendiren herhangi bir iþin meydana gelmesi sýrasýnda kaynaklanan, saðlýða zarar verecek koþullardan korunmak için yapýlan sistemli ve bilimsel çalýþmalarý da içerir. Bu nedenle iþ saðlýðý ve güvenliði dediðimizde ilk akla gelen unsur her zaman insan olacaktýr. Ýnsanlarýn ihtiyaçlarý ve bu ihtiyaçlarý karþýlama istekleri doðrultusunda oluþabilecek riskler ve bu risklerinde etkileri farklý olmaktadýr. Ýnsanlarýn genellikle stresten kaçýnmak ve rahatlamak amaçlý gerçekleþtirdikleri rekreasyon faaliyetleri ve rekreasyon alanlarý önemli risk gruplarý içermektedir. Bu kapsamda rahatlama adý altýnda yapýlacak olan faaliyetlerde oluþabilecek olan risklerden kiþilerin korunmasý veya bu risklerin kabul edilebilir seviyelere indirilmesi insan saðlýðý açýsýndan önem taþýmaktadýr. Bununla beraber bu gibi doðal tabiat alanlarýnda ziyaretçilerin alanda oluþabilecek tehlikelerden korunmasý kadar doðal yapýsýna da zarar verilmemesi, koruma ve kullanma dengesinin göz önünde bulundurulmasý gerekmektedir. Amaç: Bu çalýþmada Çankýrý-Korgun Alpsarý Göleti ve Çevresine rekreasyonel faaliyet amacýyla gelen ziyaretçilerin karþýlaþýlabileceði tehlike ve risklerin belirlenmesi amaçlanmýþtýr. Kapsam: Bu çalýþmanýn çerçevesini Çankýrý-Korgun Alpsarý Göleti ve Çevresinde meydana gelebilecek tehlikeler, riskler ve buna yönelik alýnabilecek önlemler oluþturmaktadýr. Sýnýrlýlýklarý: Araþtýrma alanýnda yapýlan gözlem çalýþmalarý 2017 yýlý Mayýs Eylül aylarý arasýnda gerçekleþtirilmiþtir. Yöntem: Bu çalýþma ile Çankýrý-Korgun Alpsarý Göleti ve Çevresinde karþýlaþýlabilecek tehlikeler, riskler ve alýnabilecek önlemlerin Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði açýsýndan deðerlendirilmesi, gerekli literatür taramalarý ve arazi gözlemleri ile tespit edilmiþtir. Bulgular: Alpsarý Göleti, Ýç Anadolu Bölgesi’nde yer alan Çankýrý iline baðlý Korgun ilçesi sýnýrlarý içinde bulunmaktadýr. Alanýn büyüklüðü 22.7 ha olup, Çankýrý’ya 21 km uzaklýkta, denizden 890 m yüksektedir. Gölet tarýmsal sulama ve rekreasyonel amaçla kullanýlmaktadýr. Galat Çayý üzerine yapýlan gölette av yasaðý dýþýnda olta balýkçýlýðýna izin verilmektedir (Gündüz Kesim ve Ursavaþ, 2014). Kuzey Anadolu Kalkýnma Ajansý ( KUZKA )'nýn "2011 yýlý Çevre ve Turizm Altyapýsý Mali Destek Programý" proje teklif çaðrýsý kapsamýnda yürürlüðe giren "Çankýrý Alpsarý Göleti Restorasyon Alanýnýn Oluþturularak Turizme Kazandýrýlmasý Projesi" kapsamýnda 2013 yýlýnda halkýn hizmetine açýlmýþtýr. Bu baðlamda, alana rekreasyonel amaçla gelen ziyaretçiler için en önemli tehlikeler; doðal afetler (deprem, yýldýrým düþmesi, yangýn, orman yangýný, su baskýný, sel), sabotaj- terör, güneþ çarpmasý, zehirli hayvanlarýn saldýrýsý, zehirli ve alerjik bitkiler, doða-sportif aktivitelerde yaralanma, gölet çevresini çevreleyen çit veya korkuluklarýn olmamasý, gölet çevresinde boðulma, deniz bisikleti, bot, kayýk vb. araçlarýn batmasý ve araçtan düþme sonucunda boðulma, araç park yeri olmamasý nedeniyle yol kenarýna park edilen arabalarýn çocuklara veya yayalara çarpmasý, çocuk oyun alanlarýnda toprak zeminde ve ekipmanlarýn yetersizliði nedeniyle yaralanma –sakatlanma, bisiklet yollarýnýn olmamasý nedeniyle oluþabilecek yaralanma, bazý uyarý tabelalarýnýn yetersiz olmasý, gölet buz tuttuðunda insanlarýn göletin üzerinde yürümesi sonucu yaralanma olarak belirlenmiþtir. Ziyaretçiler tarafýndan meydana gelecek tehlikeler ise; çevre kirliliði (egzos dumaný, atýklar), sigara içimi, mangal ve ateþ yakma, kamu mallarýna zarar (oyun alaný ve tuvaletlerdeki ekipmanlarýn kýrýk-bozulmuþ olmasý), bitki türlerine ve topraða verilen zarar, gürültü kirliliði olarak sýralanabilir. Sonuç: Sonuç olarak, gerek alaný iþletenlerin gerekse de alana ziyaret amaçlý gelen kiþilerin iþ saðlýðý ve güvenliði yaklaþýmý ile bilgilendirilmesi ve karþýlýklý olarak gerekli tedbirlerin alýnarak belirlenen tehlikelerin kabul edilebilir seviyeye ineceði düþünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði, Çankýrý-Korgun, Alpsarý Göleti, Tehlike, Risk
|
