Ülkemizde her geçen gün yýldýzý daha parlayan bir alan olan inþaat sektörü teknolojiyi ve yenilikleri yakýndan takip etmesine raðmen sektörün iþ açýsýndan insan gücüne baðýmlýdýr. Ülkemizde iþ kazalarýný ve meslek hastalýklarýný önlemek amacýyla yasal düzenlemeler ve yerinde denetimler yapýldýðý halde istenilen düzeye eriþilememiþtir. Yaþanan iþ kazalarýna baðlý yaralanma ve ölümler iþ saðlýðý ve güvenliðine verilen önemin artmasýna neden olmaktadýr. Çalýþmamýzda iþverenler tarafýndan inþaatlarda alýnan iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerinin maliyetlerinin binanýn toplam maliyetinin yanýnda çok düþük bir oranda kaldýðý görülmektedir. Giriþ: Ülke yönetimlerinin en önemli görevi vatandaþlarýnýn can güvenliðini koruyarak varlýklarýný sürdürmelerini saðlamaktýr. Ýþ saðlýðý ve güvenliði, çalýþanlarýn yaþama hakkýnýn devam etmesini saðlayacak tedbirlerin güvence altýna alýnmasýnýn saðlanmasýdýr. Alýnan önlemlerin maliyet oluþturduðu düþüncesinden vazgeçilerek, aksine iþ güvenliðine verilen önem arttýkça verimlilikte ve kalitede artýþlarýn yaþandýðý görülmektedir. Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Yasa’larýyla birlikte inþaatlarda çalýþanlarýn saðlýðýný ve vücut bütünlüðünü koruyacak bazý iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerinin alýnmasý zorunlu hale getirilmiþtir. Ýnþaatlarda alýnacak olan bu tedbirler proje aþamasýndan baþlayýp, yapýnýn teslimine kadar devam etmektedir. Ýnþaat sektörünün bütün aþamalarýnda insana ihtiyaç duyulmasýndan ötürü iþ kazalarýna hatta ölümlerin sürekli yaþanmasýna engel olunamamaktadýr. Bu nedenle inþaat alanýndaki her türlü iþ kolu, büyük tehlike içeren iþ kollarý içerisinde deðerlendirilmektedir. Ülkemizde iþ kazalarýný ve meslek hastalýklarýný önlemek amacýyla yasal düzenlemeler ve yerinde denetimler yapýldýðý halde istenilen düzeye eriþilememiþtir. Dünyadaki iþ kazasý sayýlarýna bakýldýðýnda, ülkemizdeki iþ kazasý oraný geliþmekte olan ülkelerde yaþanan iþ kazasý oranlarýndan bile daha yüksektir. Ülkemizdeki mevcut yasalarda iþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili önemli düzenlemeler mevcuttur. Yapý sektöründe görülen iþ kazasý oranlarý diðer dallara oranla nispeten daha fazla risk ve tehlike barýndýrdýðý istatistiki verilerden anlaþýlmaktadýr. Ýþ kazalarý sonucunda ölen çalýþan sayýsý diðer sektörlerde 100.000 kiþide 5 kiþi iken; yapý sektöründe bu sayý 100.000 kiþide 13 kiþidir (Piyal, 2005). Yaþanan iþ kazalarýna baðlý yaralanma ve ölümler iþ saðlýðý ve güvenliðine verilen önemin artmasýna neden olmaktadýr. Ýþverenlerin iþ saðlýðý ve güvenliðine önem vermesi hem çalýþanlarýn zarar görmesini engeller hem de iþyerinde verimin artmasýna neden olur. Yapý sektöründe çalýþan iþçilerin eðitimsiz ve vasýfsýz olmalarý, çalýþma ortamlarýnýn daðýnýk olmasý gibi etkenler de iþ kazalarýnýn görülmesine neden olan faktörlerdendir. Büyük þantiyelerde ana firmanýn yanýnda taþeron firmalarýn da faaliyet göstermesi ve firmalar arasýnda koordinasyonun tam saðlanamamasý sonucu da iþ kazalarý artmaktadýr. Ýþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerinin alýnmasý sonucu iþ kazalarý azaldýðý için iþ-iþçi ve ekonomik kayýp yaþanmamaktadýr. Ýþverenler tarafýndan inþaatlarda alýnan iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerinin maliyetlerinin binanýn toplam maliyetinin yanýnda çok düþük bir oranda kaldýðý görülmektedir. Ýþ saðlýðý ve güvenliði önlemleri alýnmadýðý takdirde oluþabilecek kazalar çok daha büyük ekonomik kayýplara sebep olabilecektir. Amaç: Bu çalýþma inþaat þantiyelerinde, iþ saðlýðý ve güvenliði mevzuatýnda belirtilen þartlara uyulmasýnýn, inþaat maliyetleri üzerindeki etkilerinin incelenmesi amacýyla gerçekleþtirilmiþtir. Kapsam: Elazýð ilinde kamuya ait rastgele seçilmiþ bir okul binasý inþaatý ve Ýstanbul ilinde rastgele seçilmiþ bir otel binasý inþaatý incelenmiþtir. Sýnýrlýklar: Ýþ saðlýðý ve güvenliði konusunda kamu ve özel sektör tarafýndan iþletilen þantiyeleri inceleme imkânlarý kýsýtlanmýþtýr. Yöntem: Çalýþma kapsamýnda incelenen birinci proje olan okul projesi yapýmý devam eden, sürekli olarak <50 iþçi kapasiteli, 2017 yýlýna ait Mimarlýk ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabýnda Kullanýlan Yapý Yaklaþýk Birim Maliyetleri Hakkýnda Teblið’e göre 3B ve 4A sýnýfýnda bulunan okul tipi yapýdýr. Okul inþaat giderlerinin maliyet hesabýnýn 2017 yýlý Yapý Yaklaþýk Birim Maliyetleri Hakkýnda Tebliði’ndeki birim fiyatlara göre yapýldýðý varsayýlmýþtýr. Çalýþma kapsamýnda incelenen ikinci proje olan termal otel yapýmý devam eden, sürekli olarak <50 iþçi kapasiteli, 2017 yýlýna ait Mimarlýk ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabýnda Kullanýlan Yapý Yaklaþýk Birim Maliyetleri Hakkýnda Teblið’e göre 4C sýnýfýnda bulunan oteller ve tatil köyleri tipi yapýdýr. Otel inþaat giderlerinin maliyet hesabýnýn 2017 yýlý Yapý Yaklaþýk Birim Maliyetleri Hakkýnda Tebliði’ndeki birim fiyatlara göre yapýldýðý varsayýlmýþtýr. Ýnþaatlarda toplu korumaya yönelik iþ saðlýðý ve güvenliði maliyetleri, kiþisel koruyucu maliyetleri ve danýþmanlýk hizmet maliyetleri hesaplanmýþtýr. Bina maliyetlerinin hesabýnda arsa maliyetleri hesaba katýlmamýþtýr. Toplam iþ saðlýðý ve güvenliði maliyeti ile inþaat toplam alaný oranlanarak birim alan iþ saðlýðý ve güvenliði maliyeti hesaplanmýþtýr. Toplam iþ saðlýðý ve güvenliði maliyeti ile bina yaklaþýk maliyeti oranlanarak yapý yaklaþýk maliyeti hesaplanmýþtýr. Bu araþtýrma için Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü’nden kurum izni alýnmýþtýr. Bulgular: Ýþ saðlýðý ve güvenliði önlemleri birim alan maliyeti okul inþaatýnda 5,04 TL/m2, otel inþaatýnda 10,53 TL/m2 olarak hesaplanmýþtýr. Ýþ saðlýðý ve güvenliði toplam maliyetlerinin, inþaat yaklaþýk maliyetine bölünmesiyle toplam iþ saðlýðý ve güvenliði maliyetinin inþaat yaklaþýk maliyetine oraný okul inþaatýnda %1.11, otel inþaatýnda %0.57 olarak hesaplanmýþtýr. Sonuç: Ýþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerinin inþaat maliyetleri üzerine etkisinin fazla olmadýðý belirlenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Ýnþaat, Ýþ Saðlýðý Ve Güvenliði, Maliyet
|
