Afet sonrasý organizasyonlarda atýk yönetim süreçleri, çevre, halk saðlýðý, iþ saðlýðý ve güvenliði yönünden önemli bir konudur. Saðlýklý ve sürdürülebilir bir çevre için afet sonrasý enkaz atýklarýnýn sistematik bir þekilde yönetilmesi gerekmektedir. Afet atýk yönetimi stratejileri, atýk planlama ve kontrolü, atýklarýn enkaz alanýndan toplanmasý, geçici depolanmasý, lojistiði ve uygun bertaraf seçenekleriyle bertaraf edilmesi, çevre, halk ve iþ saðlýðý açýsýndan yasal mevzuatlar çerçevesinde yürütülmelidir. Bu sürecin efektif bir þekilde yönetilmemesi sonucunda ortaya çýkan atýklar ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Enkaz atýðý yönetiminde özellikle, toplanan enkaz atýklarýnýn depolanmasý, tasnifi ve iþlenmesi için geçici depolama alanlarýnýn yer seçimi planlanmasý önemli bir husustur. Bir diðer önemli konu da ,enkaz kaldýrma, atýklarýn transferi ve iþlenmesi süreçlerinde görev alacak çalýþanlarýn toz, kimyasal veya biyolojik faktörlere maruziyetidir. Özellikle moloz yýðýnlarýnýn kaldýrýlmasý ve transferi iþlerinde çalýþacak kiþilerin asbest maruziyetleri söz konusudur. Bu risklerin uygun metodlarla analiz edilerek koruyucu tedbirlerin belirlenmesi ve uygulanmasý önemlidir. Çalýþmada, olasý Ýstanbul depremi için yapýlacak çalýþmalarda, enkaz atýklarý ile ilgili literatürdeki mevcut atýk yönetimi stratejileri deðerlendirilmiþ, olasý senaryoda enkaz atýklarýnýn, doðru ve saðlýklý bir þekilde yönetilebilmesi için nasýl bir model önerilmelidir sorusuna yanýt aranmaya çalýþýlmýþtýr. Bu baðlamda, dünyada ve Türkiye’de meydana gelen afetler sonucu oluþan atýklarýn yönetimi üzerinde yapýlan araþtýrmalar, güncel, ulusal ve uluslararasý kaynaklar incelenerek derleme yapýlmýþtýr. (Bu çalýþma Yýldýz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü birinci yazara ait "Doktora Tezi"nden üretilmiþtir. ORCID NO: 0000-0001-5721-4980, 0009-0001-5111-3975)
Anahtar Kelimeler: Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði, Enkaz Atýklarý, Afet Yönetimi, Sürdürülebilir Atýk Yönetimi
|
