ÖZ:Giriþ: Kazý çalýþmalarý, inþaat sektörünün temel aþamalarýndandýr. Serbest kazýlar, yeraltý kazýlarý, baraj ve hidroelektrik santral kazýlarý, yol kazýlarý, tünel kazýlarý, sanat yapýlarý kazýlarý, sýyýrma, temizlik ve þekil verme kazýlarý ile kanal kazýlarý (hendek kazýlarý) inþaat iþlerinde yapýlan kazý türlerinden bazýlarýdýr. Kazý çalýþmalarýnda dikkat edilmesi gereken hususlarýn ve alýnacak önlemlerin belirlenmesi ve bu çalýþmalarýn saðlýklý ve güvenli þekilde yürütülebilmesi amacýyla 6331 Sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanunu 30. Maddesine dayanýlarak hazýrlanan Yapý Ýþlerinde Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Yönetmeliði Ek-4 Bölüm.2 de kazý iþleri ile ilgili alýnacak düzenlemeler yer almaktadýr. Amaç: Kazý çalýþmalarý sýrasýnda muhtemel tehlike ve risklerin tespiti ile alýnmasý gereken önlemlerin belirlenmesi. Kapsam: Yapý iþleri kapsamýnda yer alan kazý çalýþmalarý ele alýnmýþtýr. Yöntem: Araþtýrmada öncelikle ne tür kazýlarýn yapýldýðý, güvenli kazý çalýþmalarýnýn nasýl yapýlmasý gerektiði araþtýrýlmýþ ve çalýþma sahalarý gezilip var olan tüm tehlikeler saptanmýþ ve uygulanabilecek önlemler hakkýnda bilgi toplanmýþtýr. Kazý çalýþmalarýnýn yapýldýðý þantiyeler gözlemlenmiþtir. Bulgular: Kazý çalýþmalarý, çalýþmanýn niteliði ve ortam gereði birçok tehlike ve riskleri barýndýrmaktadýr. Bu arasýnda en olasý ve ciddi sonuçlar doðuran risk ise çalýþma sýrasýnda topraðýn kazý yapýlan alanýnýn kenarýnda çeþitli sebeplerden dolayý çözülüp gevþemesi sonucu aniden kazý yapýlan yere doðru ayrýlýp kaymasý veya düþmesi þeklinde gerçekleþen göçüklerdir. Bununla birlikte kazý kenarlarýndan düþmeler, iþ makinasý ve araçlarýn kazý alanýna düþmesi-devrilmesi, atmosfer ve çalýþma ortamý þartlarý (zehirli, yanýcý ve patlayýcý gazlar, oksijen yetersizliði vb), kazý alanýna giriþ ve çýkþlardýr. Kazý iþlerine baþlanýlmadan önce kazý bölgesindeki çalýþan güvenliðinin çevredeki insan veya taþýnmazlardan da doðacak tehlikelerle birlikte deðerlendirme gerekçesi ortaya çýkmaktadýr. Bu tehlikelerden ortaya çýkmasý muhtemel olan göçüklere karþý þev ve iksa yöntemleri uygulanmaktadýr. Kazý alanýnda yer altý elektrik hatlarý, doðalgaz vb durumlara karþý kazý öncesinde ilgili mercilerden alýnacak izinler çerçevesinde kazý iþlemleri yürütülür. Yine kazý çalýþmalarýnda kullanýlacak iþ makinelerinin havai elektrik hatlarýna temam vb durumlara karþý öncesinde yapýlan risk deðerlendirme çalýþmalarýnda, hatlarýn kazý alnýna yakýnlýðý ve temas olasýlýðýna karþý hatlardaki enerjinin kesilmesi ve diðer yöntemler ile bu tehlikelerde bertaraf edilmiþ olacaktýr. Kazý çalýþmalarýný yürüten iþ makinalarý, hafriyat kamyonlarýnýn kazý alanýna düþmesi ve devrilmesi olasýna karþý, bu araçlarýn manevra alanlarý, kazý yapýlan toprak veya kayacýn cinsi gibi etkenler göz önnüne alýnarak kazý alanýna yaklaþma mesafeleri ve manevra alanlarý belirlenmek suretiyle bu alanda yer alan risklerin ortaya çýkmamasý için tedbirler alýnarak, bu alanlara çalýþanlarýn yaya olarak giriþlerinin sýnýrlandýrýlmasý ile bir diðer kaza olasýlýklarýnýn önüne geçilmiþ olacaktýr. Kazý alanýnda göçükler sadece kazý kenarlarýnýn gevþeyerek çukura düþmesi sonucu olmamakla, ayný zamanda çýkartýlan hafriyatýnda kazý içine kaymasý sonucu göçüklerde meydana gelebilmektedir. Bu yüzden çýkartýlan hafriyatýn kazý alanýndan uzakta bir yere yýðýlmasý bu alanda alýnacak önlemlerdendir. Sonuç: Görüldüðü üzere inþaat sektörünün tüm alanlarýnda olduðu gibi kazý aþamasýnda da bir çok tehlike ile karþýlaþýlmaktadýr. Bu tehlikelere karþý alýnacak önlemler birden çok olmasý çalýþma alanýn özelliklerine baðlý olmakla beraber, çalýþma öncesinde kazý alanýnda bulunan toprak veya kayacýn cinsi, özellikleri, çalýþmalar sýrasýnda hava durumu, çalýþma yapýlacak alanda yer altý elektrik, doðalgaz vb hatlarýn varlýðý, kazý kenarlarýna binecek yanak statik ve hareketli yükler, çalýþma alanýnýn serbestliði gibi bir çok faktör bulunmaktadýr. Alýnacak önlemler bu faktörlere baðlý olmakla beraber alýnacak önlemler her seferinde farklýlýk gösterecektir. Bu yüzden çalýþmalar öncesinde yapýlacak çalýþmalar ve alýnacak saðlýk güvenlik tedbirlerinin belirlenmesi zorunluluðu ortaya çýkmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Yapý Ýþleri, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði, Kazý çalýþmalarý, Tehlike, Risk, Önlem ve Tedbirler
|
