Giriþ:
Ýþ kazalarý ve meslek hastalýklarý çalýþma ortamýnda yaþanan risklerden en önemlileridir. Bu sebeple iþ saðlýðý ve iþ güvenliði ekonomik, sosyal ve teknik nedenlerle gittikçe önem kazanmaktadýr. Dünya Saðlýk Örgütüne göre iþ kazasý önceden planlanmamýþ, çoðu kez kiþisel yaralanmalara, makinelerin, araç ve gereçlerin zarara uðramasýna, üretimin bir süre durmasýna yol açan bir olay olarak tanýmlanmaktadýr. Ülkemizde SGK tarafýndan farklý meslek gruplarýnda meydana gelen iþ kazasý rakamlarý her yýl açýklanmasýna raðmen vektörlerle mücadele açýklanan meslek gruplarý arasýnda bulunmamaktadýr. Bu durum özellikle büyükþehir belediyeleri dahil Türkiye’de hizmet veren 1370 belediyeyi yakýndan ilgilendirmektedir. Çünkü halkýn saðlýðýný tehdit eden vektörlerle mücadele hizmetlerini belediyeler vermektedir. Vektör kendisinde hastalýða neden olmayan bir patojeni bir konaktan alýp insan veya hayvanlara bulaþmasýný saðlayan canlýlar (sivrisinek, karasinek, fare, kenen, hamamböceði…vb) vektör denir.
Amaç:
Bu çalýþmanýn amacý vektörlerle mücadelede iþ kazasý oluþabilecek ortamlarýn literatür çalýþmalarý desteði ile belirlenmesidir. Bu meslek grubunda çalýþanlarda oluþabilecek iþ kazlarýna dikkat çekmek istedik.
Kapsam:
Dünyada ve Türkiye’ de vektörlerle mücadele iþ kazlarýnýn son 5 yýllýk literatür sonuçlarý ve saha deneyimleri kongre katýlýmcýlarý ile paylaþýlacaktýr.
Sýnýrlýklar:
Türkiye de biyosidal ürün uygulayýcýlarýnýn SGK tarafýndan ayrý bir iþ tanýmý bulunmadýðý için biyosidal ürün uygulayýcýlarýn geçirmiþ olduðu iþ kazalarý verilerine ulaþýlamamaktadýr.
Yöntem:
Vektörlerle mücadelede iþ kazalarý ile ilgili elde edilen literatürlerden literatür analizi yöntemi kullanýlarak iþ kazalarý araþtýrýlacak.
Bulgular:
Yapýlan literatür taramalarý sonucunda en fazla iþ kazasý yaþanan ve meslek hastalýðý tanýsý konan meslek grubunun nitelik gerektirmeyen meslekler oldu görülmüþtür. Nitelik gerektirmeyen iþler ise alt grupta en fazla iþ kazasý ve meslek hastalýðýna maruz kalanlarýn madencilik, inþaat, imalat ve ulaþtýrma sektörlerinde nitelik gerektirmeyen iþlerde çalýþanlar ile çöpçüler ve diðer nitelik gerektirmeyen iþlerde çalýþanlar olarak karþýmýza çýkmaktadýr. SGK verileri incelendiðinde iþ kazasý geçirme açýsýndan 2014 ve 2015 yýllarýnda 26-35 ve 36- 45 yaþ aralýðýn da iken 2017 yýlýna gelindiðinde 19-25 yaþ aralýðý en tehlikeli grup olarak ortaya konmuþtur. Yine iþ kazalarý verileri incelendiðinde en fazla ölümlü iþ kazasýnýn 3 ay ile 1 yýl arasýnda çalýþma tecrübesi olanlarda görüldüðü belirlenmiþtir. Bir aydan az ve 5 yýldan fazla iþ tecrübesi olanlarda daha az iþ kazasý görülmektedir. Vektörlerle mücadele çalýþanlarýnýn iþ kazalarý 4 grup halinde sýnýflandýrýlabilmektedir. 1) vektörlerle mücadele uygulayýcýlarý kullandýklarý biyosidal üründen (ilaç zehirlenmesi…) 2) mücadele ettikleri vektörlerden (fare ýsýrmasý, kene ýsýrmasý, sýtma hastalýðý….) 3) mücadeleyi gerçekleþtirdikleri ortamdan (inþaat alanýnda, derede, yüksekte çalýþma, rögar kapaðýnýn düþmesi…) ve 4) kullanmýþ olduklarý ekipman ve cihazlardan kaynaklý (trafik kazasý, el ve parmak yaralanmalarý ..). En çok meydana gelen iþ kazalarýnýn vektörlerle mücade çalýþmalarýnýn yapýldýðý çalýþma ortamlarýnda görülmektedir.
Sonuç:
Bu araþtýrmanýn sonuçlarýna bakýldýðýnda iþ tecrübesinin iþ kazalarýný önlemede önemli bir etken olduðu söylenebilir. Bir diðer sonuç ise iþ kazasýnda yaþýn düþüþ eðiliminde olmasý genç nüfusun istihdamýnýn artmasýna baðlanabilir. Vektörlerle mücadele uygulayýcýlarýnýn kullandýklarý biyosidal üründen, mücadele ettikleri vektörlerden, mücadeleyi gerçekleþtirdikleri ortamdan, kullanmýþ olduklarý ekipman ve cihazlardan kaynaklý iþ kazasý geçirme riskleri bulunmaktadýr. Uygulayýcýlarýn tüm bu risklerin farkýnda olabilmeleri için belirli aralýklarla kurs, seminer vb. etkinliklerle eðitim verilerek bilinçlendirilmeli, belirli periyotlarla saðlýk taramalarýndan geçirilmelidir. Söz konusu saðlýk taramalarý, biyosidal ürüne maruz kalma sonucunda oluþabilecek akut ve kronik hastalýklara erken taný konulmasýnda önemlidir. Biyosidal ürün uygulayýcýlarýnýn, uygulamalar esnasýnda kiþisel koruyucu kullanmalarý saðlanmalý ve söz konusu donanýmlarýn doðru kullanýmýnýn kontrolü gerçekleþtirilmelidir. Biyosidal ürün uygulayýcýlarýnýn sertifikalý eðitimlerden geçmeleri gerekmektedir, Çalýþanlarýn güvenlik kültürü kazanmalarýný saðlayacak eðitim modelleri ve yöntemleri geliþtirilmelidir. Uygulamada kullanýlan ekipmanlarýn periyodik olarak bakýmlarýn yapýlýp yapýlmadýðý kontrol edilmeli. Özel kullaným gerektiren cihaz ve ekipmanlarýn kullanýcýlarý ehliyet almasý saðlanmalý ve ehliyetsiz kiþiler tarafýndan kullanýlmasý engellenmeli. Biyosidal uygulamasý yapýlacak alanda özellikle inþaat sahalarýnda iþ güvenliði uzmanýn bilgisi dâhilinde uygulama yapýlmalýdýr. Saðlýk Bakanlýðý ile Gýda, Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðý biyosidal ürünler ilgili düzenlemelerde iþbirliði ve koordinasyon içerisinde çalýþmalýdýr.
Anahtar Kelimeler: Ýþ kazasý, Vektör, Vektörlerle mücadele, Biyosidal Ürün
|
