Giriþ: Geliþmiþ ve geliþmekte olan ülkelerle nüfusun büyük bir bölümünü çalýþanlar oluþturmaktadýr. Her geçen gün artan teknoloji kullanýmý ve sanayileþmeyle birlikte iþyerlerindeki çalýþma koþullarý kötüye gitmeye baþlamýþ bu da iþ saðlýðý ve güvenliðini dolayýsýyla da insan saðlýðýný olumsuz etkilemektedir. Kötü çalýþma koþullarýna baðlý olarak artan iþ kazasý ve meslek hastalýklarýný minimize etmek amacýyla özellikle sanayileþmiþ ülkeler, iþ saðlýðý ve güvenliðini iyileþtirme çabasý içerisine girmiþlerdir. Bu çabalarýn yanýnda denetleme mekanizmasýný da geliþtirmek için çalýþmalar yapýlmýþ, yapýlmaya da devam etmektedir. Dar kapsamda iþ kazalarýný ve meslek hastalýklarýný önleme amacý olan, geniþ kapsamda ise çalýþanlarýn saðlýðýný koruma amaçlý olup çalýþma yerlerinin güvenli bir ortama dönüþtürülmesini saðlayan iþ saðlýðý ifadesi, günümüzde bütün bu kavramlarýn bütünü olarak iþ saðlýðý ve güvenliði kavramý ile birlikte sýk olarak kullanýlmaktadýr. Bu bakýmdan ülke olarak 20 Haziran 2012 yýlýnda hissedilen ihtiyaca binaen Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanunu çýkarýlmýþ ve resmi gazetede yayýmlanarak yürürlüðe girmiþtir. Çýkarýlan bu kanun ile birlikte Yükseköðretim Kurumu da harekete geçerek üniversitelerde, doðan ihtiyaca karþýlýk olarak iþ saðlýðý ve güvenliði program ve bölümleri açýlmýþtýr. Bu bakýmdan ilk olarak 2012 yýlýnda Lisans düzeyinde Yeni Yüzyýl Üniversitesi Saðlýk Bilimleri Fakültesi bünyesinde açýlmýþ ve 54 örgün eðitim ve 6 tam burslu öðrenci almýþtýr. Bunu takiben 2013 yýlýnda Gümüþhane Üniversitesi Saðlýk Yüksekokulu bünyesinde þimdi ise Saðlýk Bilimleri Fakültesi altýnda açýlmýþ ve 50 örgün + 50 ikinci öðretim þeklinde alým yapýlmýþtýr. Amaç: Yapýlan bu çalýþma ile birlikte ülke ihtiyaçlarýný karþýlayacak ve katma deðer olarak ciddi bir katkýsý olan veya olacak olan iþ saðlýðý ve güvenliði lisans bölümlerinin müfredatlarýnýn, artan teknoloji ve sanayileþmeyle birlikte doðan ihtiyaçlara uygunluðu ve etkinliðinin araþtýrýlmasý amaçlanmýþtýr. Kapsam: Yapýlan bu araþtýrmanýn evrenini Türkiye’de bulunan yükseköðretim kurumlarý kapsamýnda olan iþ saðlýðý ve güvenliði lisans bölümleri oluþturmaktadýr. Yöntem: Yapýlan bu çalýþmada 2012-2017 yýllarý arasýnda ÖSYS Yükseköðretim Programlarý ve Kontenjan Kýlavuzlarý ile Yükseköðretim Program Atlasýndan yararlanýlmýþtýr. YOKATLAS incelenmiþ incelenerek Bologna tanýmlarýna gidilmiþ ve Bologna tanýmlarý içerisindeki müfredatlar incelenmiþtir. Bunun yaný sýra ilgili üniversitelerin ilgili bölüm öðretim üyesi ve öðretim elemanlarýnýn temel alanlarýna bakýlmýþ, iþ saðlýðý ve güvenliði uzmanlýk belgelerinin olup olmadýðý irdelenmiþtir. Bulgular: 2012 yýlýnda iþ saðlýðý ve güvenliði bölümü il olarak Yeni Yüzyýl Üniversitesi Saðlýk Bilimleri Fakültesi kapsamýnda açýlmýþ, bunu takiben 2013 yýlýnda Gümüþhane Üniversitesi Saðlýk Yüksekokulu bünyesinde açýlmýþtýr. Þu anda Yükseköðretim Kurumu kapsamýnda 11 Üniversite bünyesinde (8 Develet+3 Vakýf Üni.) Lisans Bölümü vardýr. 6 tanesi Saðlýk Bilimleri fakültesinde, 4 tanesi Saðlýk Yüksekokulu ve 1 tanesi de Uygulamalý Bilimler Yüksekokulu adý altýnda açýlmýþtýr. 30 Mart 2018’de yapýlan en son güncelleme ile YOKATLAS’a kayýtlý 8 üniversitede de %100, 1 üniversite %89.3, 2 üniversite tam burslu olarak %100- %75 burslu olarak %81 ve %50 doluluk oranýna sahiptir. 11 üniversite bünyesinde, iþ saðlýðý ve güvenliði bölümlerinde toplam; 25 Dr. Öðr. Üyesi, 3 Prof. Dr., 2 Doç. Dr., 4 Öðr. Gör. Dr., 13 Öðr. Gör. ve 5 tane Araþ. Gör. bulunmaktadýr. 4 tane iþyeri hekimi, 6 tane A sýnýfý iþ güvenliði uzmaný, 3 tane B sýnýfý iþ güvenliði uzmaný ve 3 tane C sýnýfý iþ güvenliði uzmaný bulunmaktadýr. Uzmanlýk alaný olarak incelendiðinde; aðýrlýklý olarak; halk saðlýðý, kimya, hukuk, fizik, biyoloji, inþaat, nadir olarak ise jeoloji, bilgisayar mühendisliði, maden, psikoloji ve balýkçýlýk teknolojileri mühendisliðimden oluþmaktadýr. Bunu dýþýnda ikinci bir yüksek lisans olarak iþ saðlýðý ve güvenliði alanýnda çalýþan sayýsý ise 10 tane olarak tespit edilmiþtir. Bologna bilgi paketleri incelendiðinde, 11 üniversiteden 8 tanesine ulaþýldý ve bu 8 tanesinden de 1 tanesinin sadece I ve II yarýyýllarýna ulaþýlmýþtýr. Yapýlan inceleme neticesinde 4 tane üniversitede ÝSG Uygulamalarý veya buna benzer ders konulmuþ ve bunlarýn kredileri ise 20 K (7. Yarýyýl + 8. Yarýyýl), 7 K (6. Yarýyýl), 16 K (7. Yarýyýl + 8. Yarýyýl) ve 20 K (8. Yarýyýl) olarak tespit edilmiþtir. 11 üniversiteden sadece 5 üniversitede ilkyardým dersi olduðu görülmüþtür. Sonuç: ÝSG lisans bölümlerinin müfredat analizlerinde çalýþma alanlarýna/sahaya uyum son derece önemlidir. Bu bakýmdan ilgili üniversitelerde yeterli olmayacak kadar az isg uygulama dersi konulmuþ, bunun yanýnda isg kadar önemli olan ilkyardým derslerinin olmayýþý son derece düþündürücüdür. Ve belli bir yýldan sonra alan bazlý bir müfredat deðil de karmaþýk bir yapýya sahip müfredatlar hazýrlanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Analiz, Ýþ Güvenliði, Ýþ Saðlýðý, Müfredat
|
