ÖZ: Giriþ: Artan üretim hýzý bir taraftan ekonomik geliþmelere büyük katký saðlarken, diðer taraftan insan ve çevre saðlýðý gibi durumlarý riske atmaktadýr. Çalýþma hayatýnýn yoðun iþ temposu beraberinde yaþanan iþ kazalarý ve meslek hastalýklarýnda artýþa neden olmaktadýr. Çalýþma hayatý içinde her zaman belli riskler bulunmakta ve bu risklerin tamamen ortadan kaldýrýlmasý gibi bir durum ise söz konusu olmamaktadýr. Ýnsan, makine ve çevre üçgeninde yer alan bu riskler ancak bir dizi tedbirler sonucunda iyileþtirilmektedir. Bu önlemler ilk olarak toplu korumaya yönelik tedbirler içermekte, bu uygulama ile durumun önüne geçilemediði takdirde kiþi merkezli uygulamalar halini almaktadýr. Bu uygulamalar þu þekildedir: Ýþe uygun personel seçimi, iþçilere uygun eðitimlerin verilmesi ve sonrasýnda yapýlan denetlemeler, iþe giriþ sürecinde yapýlan saðlýk muayenesi, periyodik saðlýk taramalarý, kiþiye yönelik rehabilitasyonlar ve psikolojik destek çalýþmalarý, kiþisel koruyucu donanýmlardýr. Kiþisel koruyucular yapýlan iþten dolayý, çalýþan saðlýk ve güvenliðini tehdit eden risk veya risklere karþý korunmak için mevcut duruma göre giyilen, takýlan korumaya yönelik tasarlanmýþ tüm alet, teçhizat, araç, gereç ve ekipmanlarý þeklinde tanýmlanmaktadýr. 6331 sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanun’u kapsamýnda iþletme sahipleri çalýþanlara ücretsiz kiþisel koruyucu donaným temininde bulundurmakla, çalýþanlar ise bu donanýmlarýn temizlik, bakým ve hasar görmesi (amacýna uygun olmama) gibi durumlarda iþverene bildirmekle yükümlüdür. Tabakhanelerde ham derinin iþlenmesi sýrasýnda özellikle farklý etkilere sahip kimyasallarla sýk sýk çalýþýlmasý kiþisel koruyucu donaným kullanýlmasýný gerekli kýlmaktadýr. Ayrýca bu donanýmlarýn amacýna uygun kullanýlmasý, temizlenmesi ve bakýmýnýn yapýlmasý için iþçilerin eðitilmesi gerekmektedir. Amaç: Bu çalýþma Uþak ilinde faaliyet gösteren tabakhane iþçilerinin kiþisel korucuyu donaným kullanýmý konusundaki bilgi düzeylerinin ve yaklaþýmlarýnýn belirlenmesi amacýyla gerçekleþtirilmiþtir. Kapsam: Çalýþmada kaynak olarak Uþak Ýli Karma-Deri Organize Sanayi Bölgesinde gerçekleþtirilen anket çalýþmasý kullanýlmýþtýr. Literatürdeki çalýþmalardan esinlenilerek hazýrlanan sorular Uþak ili için yeniden deðerlendirilmiþtir. Sorular çalýþanlarýn demografik özellikleri ve kiþisel koruyucu donaným kullanýmlarýna yönelik sorular içermektedir. Yöntem: Çalýþmada araþtýrma evreni olarak ‘Uþak ili Karma-Deri Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet gösteren firmalar’, çalýþma evreni olarak ‘tabaklama faaliyetlerinde bulunan firmalar’ seçilmiþtir. Olasýlýklý örnekleme yöntemlerinden basit tesadüfi örnekleme stratejisi uygulanýlarak 10 farklý firmada çalýþan toplam 220 kiþi ile yüz yüze anket gerçekleþtirilmiþtir. Çalýþanlarýn 25’ini kadýnlar 195’ini erkekler oluþturmaktadýr. Anket sorularý Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) programý kullanýlarak analiz edilmiþtir. Bu anket çalýþmasýnýn bulgularý, tanýmlayýcý istatistikler, frekans tablolarý, oran analizleri ve çapraz tablolar kullanýlarak elde edilmiþtir. Kýsýtlar: Çalýþmanýn Uþak ili ile sýnýrlandýrýlmasý, iþçilerin çalýþmaya katýlmak istememeleri ve firmalar arasýnda bulunan farklýlýklar, sektör bazlý sorunlar mevcut kýsýtlamalardýr.
Bulgular: Çalýþma kapsamýndaki tüm firmalarda iþ güvenliði uzmaný ve iþ yeri hekiminin olduðu çalýþanlarca ifade edilmiþtir. Firmalarda daha önce iþ kazasý geçirenlerin oraný %46.8 olup son bir yýlda iþ kazasý geçirenlerin oraný ise %59.1 olarak bulunmuþtur. Son beþ yýlda ölümlü iþ kazasý oraný %2.4 olmuþtur. Ýþ kazalarýnýn en önemli nedeni dikkatsizlik ve yoðun iþ temposu olarak ifade edilmiþtir. Kiþisel koruyucu kullanýmýnda, eksik gözlemler dýþýnda kalan çalýþanlarý %82’si kiþisel koruyucu kullandýklarýný ifade etmiþtir.
Sonuç: Ýþ kazalarýn engellenmesi ve iþ saðlýðý ve güvenliði açýsýndan gerekli tüm uygulama alt yapýsý Çalýþma Bakanlýðý tarafýndan oluþturulmasýna raðmen emek yoðun ve yüksek riskli bir sektör olan deri sektöründe alýnan önlemlere raðmen iþ kazasý geçiren çalýþan oraný oldukça yüksektir. Bu kazalarýn önüne geçilebilmesi için çalýþanlarýn iþ saðlýðý ve güvenliði bilincinin geliþtirilmesi ve doðru ve etkin kiþisel koruyucu donaným kullanýmý önemlidir. Yüksek iþ kazasý oranýna raðmen ölümlü iþ kazasý oranýnýn çok düþük olmasý kiþisel koruyucu donaným kullanýmýnýn hayati önemini bir kez daha göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Kiþisel koruyucu donanýmlar, Ýþ kazasý, Meslek hastalýklarý
Yazar Notu: Bu çalýþma Dr. Öðretim Üyesi Hülya ELMALI GÜLBAÞ danýþmanlýðýnda yapýlan Uþak Üniversitesi, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Anabilim Dalý “Fen Bilimleri Enstitüsü”nde yapýlmýþ/yayýnlanmýþ Tolga KARAKUZU’nun “Deri Ýþletmelerinde(Tabakhanelerde) Ýþ Saðlýðý Ve Güvenliði Bilincinin Ölçülmesi, Kiþisel Koruyucu Donaným Kullanýmýnýn Tespiti Ve Bilinç Düzeyinin Belirlenmesi: Uþak Deri-Karma Organize Sanayi Bölgesinde Uygulama Örneði” Konu Baþlýklý, Yüksek Lisans Projesi çalýþmasýndan türetilmiþtir.
Bu çalýþma, Uþak Üniversitesi Saðlýk Bilimleri Bilimsel Araþtýrma ve Yayýn Etiði Kurulunun 06-10-2017 tarih ve 2017-74 sayýlý kararý ile izin alýnarak gerçekleþtirilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Kiþisel koruyucu donanýmlar, Ýþ kazasý, Meslek hastalýklarý
|
