Günümüzde, kamu kurumlarýnda topluma açýk ve kapalý alanlarda yaya yüzey zemin kaplamasý olarak farklý türde ve özellikte doðal taþ (kireçtaþý, granit ve traverten), seramik, suni granit, mozaik karo taþý, laminat parke ve PVC zemin kaplamalarýnýn kullanýldýðý görülmektedir. Bu tür malzemelerin zemin kaplamasý olarak kullanýlmasýnda, dikkat edilecek özelliklerinden biri de kayma risklerinin belirlenmesidir. Zemin kaplamalarýnýn kayma risklerinin belirlenmesinde önemli faktörlerden biriside yüzeyin sürtünme katsayýsýdýr (Grönqvýst 1995; Rowland vd, 1996; Kim 1996; Chang 1999; Manning vd, 1998).
Yapýlan istatistiklerde Dünya’da kayma ve düþmelerin sebep olduðu kaza ve yaralanmalarýn trafik kazalarýndan sonra ikinci sýrada olduðu ve özellikle oteller, restoranlar ve halka açýk yerlerde kayýp düþmeler en baþta gelen kaza sebepleridir. Yapýlan araþtýrmalar her 5 kazadan birinin kayma sonucu oluþtuðunu, bugün sadece Amerika da; Yýlda ortalama 9 milyon kayma ve düþme kazasý olmakta, günde 25,000 kiþi bu tip yaralanmalardan dolayý hastanelere kaldýrýlmakta, günde 55 kiþi bu tip kayma ve düþme olaylarýndan dolayý hayatýný kaybetmektedir. 40 yaþ üzeri insanlarýn %55’i bu tip kayma ve düþme kazalarýna maruz kalmakta, bu kazalarýn %35’inde çocuklar da yaralanmaktadýr. Kayma kazalarý ve iþ kayýplarý Dünya ekonomisine 110 Milyar Euro’ya mal olurken bu oranýn ülkemizde ise yýlda 554 Milyon Euro’dur.
Kayma vakalarý yaya, deney ortamý (su, yað, donma, toz), kirleticiler gibi çevresel faktörler ile yetersiz zaman, ýsý, aydýnlatma, ayakkabý ve yaya yüzey kaplama özellikleri dâhil bir ya da birden fazla sebepten kaynaklanýr (Kim 2001). Tüm bu unsurlar, sürtünme kuvvetinin (ya da yüzey kayma direncinin) kaymayý önlemeye yeterli olup olmadýðýna karar vermek için birleþtirilebilir. Doðal taþ plakalarýnda kayganlýk, yüzey ve yüzeyle etkileþen nesnenin çekme ya da sürtünmesinden oluþan etki olarak tanýmlanabilir. Adams’a göre (1997) yayalarýn yürürken, kayma kazalarýnýn artmasýyla kaymayý önleme çalýþmalarýnýn önemi belirgin olarak artýrmýþtýr. Bu çalýþma, 5378 sayýlý engelliler hakkýnda kanun ile eriþebilirlik kapsamýnda kamu kurumlarý baþta olmak üzere topluma açýk ve kapalý alanlarda yaya yüzey zemin kaplamalarýnýn özellikle ýslak ortamda kaymaz hale getirilmesi hukuken zorunlu hale gelmiþtir. Bu amaçla eczahanelerde zemin kaplamasý olarak kullanýlan doðal taþ, seramik, pvc ve laminat gibi zemin kaplamalarýnýn kullanýldýðý görülmektedir. Eczahanelere gelen kiþilerin hem merdivenlerde hem de içeride güvenli hareket edebilmeleri için zemin kaplamasý olarak kullanýlan bu malzemelerin kayma risklerinin belirlenmesinde etken olan dinamik sürtünme katsayýlarýnýn belirlenmesi ve güvenlik sýnýflamasýnýn yapýlmasý gerekmektedir.
Yaya yüzey zemin kaplamalarýnýn döþendikleri mekânda kayma risklerinin belirlenmesinde etken olan dinamik sürtünme katsayýlarýný belirlemek adýna farklý özelliklerde ve farklý standartlara göre çalýþan birçok test cihazlarý bulunmaktadýr. Bu çalýþmada, yaya yüzey zemin kaplamalarýnýn dinamik sürtünme katsayýlarýnýn tam olarak belirlenmesinde modern ve yüksek kaliteye sahip taþýnabilir (mobil) DIN 51131:2014-03 ve EN 13893 standardýna göre çalýþan ve 200 deðiþik Zemin kaplamasýnýn sürtünme katsayýsýný ölçen GMG 200 test cihazý kullanýlmýþtýr. GMG 200 test cihazý Alman GTE þirketi tarafýndan geliþtirilmiþ taþýnabilir (mobil) özellikte ve ölçümleri tekraranabilir, güvenilir elektronik bir test cihazýdýr. Alman saðlýk ve güvenlik makamlarýnca tavsiye edilmektedir. Avrupa’da birçok ülkede zemin kaplamalarýnýn sürtünme katsayýsýnýn belirlenmesinde kullanýlan bir test cihazýdýr. GMG 200 test cihazý tasarýmý, mekanik ölçüm ve elektronik ölçüm tekniklerinin bir kayma gövdesinde birleþtirilmesine dayanýr, böylece tek bir sistem bileþeni ile ölçme sistemi elde edilir. Test cihazý altýna takýlan ve ayakkabý altlýðýný temsilen 3 farklý türde deðiþtirilebilir özellikte kullanýlan özel kaydýrýcýlar sayesinde zeminde yürüyüþ etkisi yaratarak zeminin dinamik sürtünme katsayýsýný ölçmektedir. Lastik pabuçlar cinslerine göre kodlanmýþ olup cihaz tarafýndan otomatik olarak algýlar ve ekranda gösterir ve ilgili ölçüm deðeri ile birlikte kaydeder.
Bu amaçla Sivas ilinde bulunan on farklý eczahanede zemin kaplamalarýnýn kuru ve ýslak ortamda DIN 51131:2014-03 ile EN 13893 standardýna göre çalýþan taþýnabilir (mobil) ölçekli GMG 200 test cihazý kullanýlarak zemin kaplamalarýnýn döþendikleri mekanlarda dinamik sürtünme katsayýlarý ölçülmüþ ve Wuppertaler Sýnýflamasý dikkate alýnarak zemin kaplamalarýnýn güvenlik sýnýflamasý yapýlmýþtýr.
Yapýlan tüm ölçümlerde genel olarak zemin kaplamalarýnýn yüzey sürtünme katsayýlarýnýn çok düþük bunun paralelinde ise kayma potansiyellerinin çok yüksek olduðu tespit edilmiþtir. Eczahanelerde hem çalýþanlarýn hem de ilaç almaya gelen hastalarýn daha emniyetli hareket edebilmeleri için kuru ve ýslak ortamda kullanýlan zemin kaplamalarýnýn standartlara uygun yüzey özelliklerinde seçilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Doðal Taþ, Seramik, Laminat, Pvc, Sürtünme Katsayýsý, Ýþ Güvenliði, Zemin Güvenliði
|