Hýzla endüstrileþen dünyada, insan ve iþgücü odaklý çalýþma hayatýnda “Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði” kavramýnýn önemi giderek artmaya devam etmektedir. Türkiye’de 1946 yýlýnda baþlayan iþ saðlýðý ve güvenliði çalýþmalarý 2002’den itibaren ciddi bir geliþim yaþamýþ, önemli atýlýmlar gerçekleþtirmiþtir.
2000 yýlýnda “Ýþçi Saðlýðý Daire Baþkanlýðý”, “Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Genel Müdürlüðüne” dönüþtürülerek ilk adým atýlmýþ, iþ saðlýðý ve güvenliði alanýnda uluslararasý nitelikte sözleþmeler imzalanmýþ ve 30 Haziran 2012’de “6331 sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanunu” yayýmlanarak yürürlüðe girmiþtir.
“6331 sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanunu” ile iþ saðlýðý ve güvenliði konusu ilk kez müstakil bir kanunla ele alýnmýþtýr. Bu kanunla Türkiye’de çalýþma hayatýnda yeni bir dönem baþlatýlarak bütün çalýþanlarýn iþyerindeki saðlýk ve güvenlik þartlarý çok daha saðlam bir altyapýya kavuþturulmuþ, “korunmak” yerine “önlemek” anlayýþý getirilmiþtir. Türkiye’de iþ saðlýðý ve güvenliðinde yükümlülükler sadece ulusal mevzuatla deðil; ayný zamanda ILO, WHO gibi uluslararasý kuruluþlar ve AB mevzuatýnýn gereklilikleriyle de yerine getirilmektedir. Bu kapsamda pek çok sözleþme imzalanarak ulusal mevzuatýmýza yansýtýlmýþtýr. Türkiye’de iþ saðlýðý ve güvenliðinin sahada baþarýyla uygulanmasýnda ve güvenlik kültürünün oluþturulmasýnda sosyal taraflarýn katký ve desteðinin önemi büyüktür.
Ýþ kazalarý ve meslek hastalýklarýnýn önlenmesi konusunda mevzuat ve denetim yanýnda iþ saðlýðý ve güvenliði kültürünün geliþtirilmesi ve tüm topluma yaygýnlaþtýrýlmasý da üzerinde hassasiyetle durulmasý gereken önemli bir konudur. Yeterli oranda iþ saðlýðý ve güvenliði bilincine ulaþýlabildiði ölçüde, kazasýz ve hastalýksýz bir çalýþma hayatýna ulaþmak mümkündür. Zira yasal olarak alýnacak tedbirlerin sýnýrý ne olursa olsun, o tedbirleri uygulayacak olan insandýr. Tedbirlerin olumlu sonuç vermesi, gerek çalýþan gerekse iþveren olarak tüm taraflarýn bu önlemlerin gerekliliðine, saðlýklý ve güvenli bir çalýþma hayatýnýn ne þekilde saðlanabileceðine iliþkin bilgi, birikim sahibi olmasý ve bu bilgisini uygulamaya geçirmelerine baðlýdýr.
Ýþverenin iþ saðlýðý ve güvenliðini saðlamak ve sürdürmek amacýyla iþyerinin özelliklerini de dikkate alarak çalýþanlarý ve çalýþan temsilcilerini bilgilendirmek amacýyla eðitimler düzenlemesi gerekmektedir. Bu eðitimlerde, iþyerine ve iþin niteliðine uygun “özelleþtirilmiþ” programlar geliþtirilip uygulanabilir. Ýþyerindeki saðlýk ve güvenlik riskleri, bu risklerin doðurabileceði zararlar ile önleme yöntemleri çalýþanlarla görüþülür ve güvenli çalýþma ilkeleri, birincil düzeyde önleyici tedbirler ile periyodik saðlýk muayenelerinin amacý ve gereklilikleri açýklanýr. Kanun uyarýnca, düzenlenen tüm eðitim programlarý çalýþanlarýn mesai saatlerinde gerçekleþtirilir.
Türkiye’deki ÝSG mevzuatý, yürürlükte olan 6331 sayýlý temel yasa ve bu yasaya uygun olarak çýkarýlan çok sayýda yönetmelikten oluþmaktadýr. Çalýþanlarýn eðitimini düzenleyen “Çalýþanlarýn Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Eðitimlerinin Usul ve Esaslarý Hakkýnda Yönetmelik (Resmi Gazete, 2013) çalýþan baþýna en az sekiz saat olmak üzere genel, saðlýk ve teknik olmak üzere üç konu baþlýðý altýnda tüm çalýþanlara temel ÝSG eðitimleri verilmesini ve eðitimin sonunda ölçme ve deðerlendirme yapýlmasýný zorunlu kýlmaktadýr.
Çalýþmada Sakarya Üniversitesi Çalýþanlarýnýn Kanuni zorunluluk olan ÝSG Genel Konular Eðitiminin Uzaktan Eðitim Yöntemiyle verilmesinin etkinliðinin ölçülmesi amaçlanmýþ olup, Eðitimlerin etkinliðinin ölçülmesinde anket tekniði kullanýlmýþtýr. Eðitimin etkinliðini ölçmek üzere uygulanan ankette eðitimin þekli, süresi, içeriði ve sunum tekniði ile eðitimcinin kalitesi ile ilgili altý deðerlendirme kriteri belirlenmiþtir. Eðitime katýlanlarýn bu altý deðerlendirme kriteri ile ilgili algý düzeylerini 5’li-Likert tipi ölçekte “1=Kesinlikle katýlmýyorum, … 5= Kesimlikle katýlýyorum” belirtmeleri istenmiþtir. Ayrýca eðitime katýlanlardan memnuniyetsizlikleri varsa nedenleri belirtmeleri ve eðitimlerin uzaktan eðitim þeklinde verilmesine dair görüþlerini yazýlý olarak beyan etmeleri istenmiþtir.
Eðitime katýlan 2227 kiþiden 480 kiþi (%20) ankete katýlmýþ olup, belirlenen altý adet deðerlendirme kriteri ile ilgili elde edilen veriler tanýmlayýcý istatistiki yöntemler kullanýlarak analiz edilmiþtir. Açýk uçlu sorulara yazýlý verilen cevaplar içerik analizine tabi tutulmuþtur. Araþtýrmanýn bulgularý uzaktan eðitime katýlan çalýþanlarýn genel memnuniyet oranýnýn 5-Likert tipi ölçeðe göre 3.99 olarak gerçekleþtiðini göstermiþtir.
Katýlýmcýlar en çok sunum kalitesi açýsýndan memnuniyetsizliklerini beyan etmiþlerdir. Bu baðlamda eðitimlerin yeterince resim ve video gibi görsellerle desteklenmediði için etkileyici ve sürükleyici olmadýðý belirtilmiþtir. Katýlýmcýlardan bir kaçý eðitim videolarýnýn gerçekten karþýsýna geçip izlenip anlaþýlmadýðýný hususunda tereddütleri olduðunu söylemiþlerdir.
Bu itibarla; biliþim alt yapýsý yeterli olmak þartýyla, görsellerle desteklenmiþ, akýcý, etkileyici ve sürükleyici bir üslupla yetkin eðitimciler tarafýndan hazýrlanmýþ eðitim videolarý üzerinden çalýþanlara verilecek ÝSG eðitimlerinin etkin ve verimli olacaðý sonucuna varýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: 6331 sayýlý kanun, iþ saðlýðý ve güvenliði, uzaktan eðitim
|
