| |
Giriþ: Meslek hastalýðý, 5510 sayýlý Sosyal Sigortalar ve Saðlýk Sigortasý Kanunu’nun 14. Maddesinde; sigortalýnýn çalýþtýðý veya yaptýðý iþin niteliðinden dolayý tekrarlanan bir sebeple veya iþin yürütüm þartlarý yüzünden uðradýðý geçici veya sürekli hastalýk, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir, þeklindedir. Uluslararasý Çalýþma Örgütü (ILO) verilerine göre zayýf iþ güvenliði ve saðlýðý uygulamalarýnýn ekonomik yükü, her yýl küresel gayri safi yurtiçi hasýlanýn yaklaþýk %4’üdür. Kendisinde hastalýða neden olmayan, taþýdýðý parazit, bakteri ve virüs orjinli pek çok patojeni mekanik veya biyolojik olarak nakleden eklem bacaklý hayvanlara ve kemiricilere vektör denir. Vektör kaynaklý hastalýklar, tüm bulaþýcý hastalýklarýn % 17'sini oluþturur. Veba, dang hastalýðý, sýtma ve sarý humma gibi hastalýklar sivrisinek, karasinek, kene, fare ve hamamböceði gibi vektörlerden kaynaklanýr ve birçok ülkede salgýnlara ve ölümlere yol açmýþtýr. Pestisitler, salgýnlara neden olan vektör canlýlarýn, yabancý ot ve diðer zararlýlarýn ölümlerine neden olan, uzaklaþtýran, virüsler dahil mikroorganizmalar, kimyasal madde veya karýþýmlardýr, hedef dýþý diðer canlýlar üzerinde de zararlý etkileri olduklarý için genel anlamda canlý öldüren “biyositler” olarak da adlandýrýlmaktadýr. Biyosidal ürün kullanýmý kolay sonuç alma açýsýndan tercih edilse de insanlar arasýnda oluþan olumsuz algýlar giderek artmaktadýr. Dünya biyosit ürün pazarýnýn büyüklüðü yaklaþýk 45 milyar dolar, Türkiye pazarýnýn ise yaklaþýk 600 milyon dolar olduðu tahmin edilmektedir. Türkiye’de birim alana kullanýlan biyosidal ürün miktarý geliþmiþ ülkelere nazaran düþüktür ve %19’unu insektisitler oluþturmaktadýr. Yaygýn kullanýlan biyosidal ürünler, toprak, su ve hava ile kolayca uzak alanlara ulaþabilmekte; insan ve çevre saðlýðýnda etkilere yol açmaya ve bölgedeki mevcut zararlýlarýn bu ürünlere karþý direnç kazanmasýna neden olmaktadýr. Dünya’da ve Türkiye’de biyosidal ürünlerin arttýrýlmasýný saðlayan faktörler; küresel iklim deðiþiklikleri, vektörlerle yayýlan hastalýklarýn artmasý, biyosidal ürünlere karþý direncin artmasý ve yeni ilaç arayýþlarý ile sektörün büyümesidir. Biyosidal ürün uygulayýcýlarýn eðitimleri arttýrýldýkça ve kullandýklarý kiþisel koruyuculara dikkat ve özen gösterdikçe karþýlaþýlan meslek hastalýklarý oraný azalmaktadýr.
Amaç: Biyosidal ürünlerin mesleki hastalýklar genellikle il ve ilçelerde vektörlerle mücadele de çalýþanlarda, tarým iþçilerinde, pestisit üretiminde, depolanmasýnda, taþýnmasýnda çalýþanlarda ortaya çýkabilir. Literatür incelendiðinde Türkiye’de bu kapsamda yapýlan bir çalýþma bulunamamýþtýr. Biyosidal uygulayýcýlarda ortaya çýkan ve ortaya çýkabilecek hastalýklara dikkat çekmek, kiþisel koruyucularýn önemini ve gerekliliðini belirtmektir.
Kapsam: Dünyada ve Türkiye’ de biyosidal ürün uygulayýcýlarýn meslek hastalýklarýnýn son 5 yýllýk literatür taramasý sonuçlarý kongre katýlýmcýlarý ile paylaþýlacaktýr.
Sýnýrlýklar: Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý’nda Biyosidal ürün uygulayýcýlarý ile alakalý akut veya kronik olarak meslek hastalýklarý listesi bulunamamýþtýr.
Yöntem: Biyosidal uygulayýcýlarýn mesleki hastalýklarý ile ilgili literatür analizi yöntemleri kullanýlarak vektörlerle mücadele meslek hastalýklarý araþtýrmasý yapýlmýþtýr.
Bulgular: Biyosidal ürünlere maruziyetin yüzde 95'ten fazlasý deri yolu ile olup, özellikle eller ve önkollardýr ve kiþisel koruyucular ile bu durumun engellenebildiði görülmüþtür. Biyosidal ürünlerin etkileri akut (kýsa süreli) veya kronik (uzun süreli) olabilir. Mide bulantýsý, baþ aðrýsý, göðüste sýkýlýk, iþtah kaybý, karýn kramplarý, kusma ve ishal, aþýrý terleme, nefes almakta zorlanma akut belirtilerindendir. Pestisitlere uzun süre kronik maruz kalýndýðýnda ise, ciltte, gözlerde, sinir sisteminde, kardiyovasküler sistemde, gastrointestinal sistemde, endokrin sisteminde, karaciðerde, böbrekler ve üreme sisteminde çeþitli hasarlara yol açabilir. Astýmý veya þiddetli alerjisi olanlar, solunum ve kardiyovasküler sistem hastalýðý olanlar pestisitlere karþý daha yüksek tepki düzeyine sahiptir. Akut zehirlenmede tahmin edilen yýllýk insidans 2 milyon kiþidir ve ölüm oraný % 5,7’ dir. Gelir düzeyi daha düþük ülkelerde bu oran daha yüksek oranda gözükmektedir (23%). Biyositlerin kronik zehirlenmesinde, son zamanlarda endokrin bozulma ve nörolojik geliþim üzerine, karsinojenite, alerjenite ve teratojenitesi üzerinde odaklanýlmýþtýr. Biyosidal ürün uygulayýcýlarýnda DNA hasarýnýn kontrol grubuna oranla daha fazla olduðu maske takýp, koruyucu önlemler alan iþçilerde daha az DNA hasarýnýn olduðu bildirilmiþtir. Düþük toksisiteli bir ürün kullanýldýðýnda eðer maruz kalma seviye yüksekse, zararlý olabilmektedir. Tehlike = Toksisite x Maruziyet’ dir.
Sonuç: Türkiye gündeminde yeni bir konuya dikkat çekmek istedik. Hem kentsel alanda biyosidal ürün uygulayýcýlarýnda hemde tarým sektöründe çalýþanlar için konun önemine vurgu yapmak istedik. Biyosidal ürün uygulayýcýlarýnda akut veya kronik mesleki hastalýklardan korunmak için; Saðlýk Bakanlýðýndan onaylý, kayýt ve ruhsat numarasý belli olan ürünler kullanýlmalýdýr. Pestisit uygulayýcýlarýna belirli aralýklarla eðitimler, seminerler verilmelidir, iþe alýnmadan önce iþe uygunluðu için saðlýk taramalarý ve düzenli olarak saðlýk taramalarý yapýlmalýdýr. Zararlýlarla mücadelede ilk baþta kültürel ve fiziksel mücadeleye öncelik verilmeli, biyosidal ürünler seçilecekse, ilk olarak çevreye ve diðer canlýlara zarar vermeyen biyolojik ilaçlarýn uygun ve kullanýlabilirliði kolay olaný tercih edilmeli, kimyasal kullanmak zorunda kullanýlacaksa çevreye ve insan saðlýðýna en düþük etkili olan ürünler kiþisel koruyucularýn temini ile dikkatli ve özenli kullanmalýdýr. Biyosidal ürünlerin henüz ortaya çýkmamýþ zararlý etkileri bilinmediðinden kiþisel koruyucular her ne olursa olsun kullanýlmalýdýr.
Anahtar Kelimeler: Biyosidal ürün kullanýcýlarý, Mesleki hastalýðý, Pestisit, Tarým sektörü
|
