| |
Günümüz çalýþma hayatýnda iþ kazalarý ve iþçi saðlýðý sorunlarý artan boyutlarý ile endiþe verici düzeylere ulaþmýþ olup, bu durum insan gücünde ve verimlilikte kayýplara neden olmaktadýr. Hem iþ saðlýðý ve güvenliði hem de iþletmelerde istenen düzeyde verimliliðin saðlanabilmesi açýsýndan çalýþma ortam koþullarý büyük önem taþýmaktadýr. Çalýþma ortamý, iþgörenlerin hem fiziksel hem de psikolojik anlamda refahýný etkileyebilecek çok sayýda faktör barýndýrmaktadýr. Bu sebeple, çalýþma ortam koþullarýnýn fiziksel ve psikolojik açýdan çalýþanda rahatsýzlýk ve sýkýntýya yol açmayan, toz, ýsý, nem, havalandýrma, aydýnlatma ve benzeri sorunlarýn çözümlenmiþ olmasý gerekmektedir. Çalýþanlarýn verimli bir þekilde çalýþmasý, çalýþtýklarý ortamda kendilerini rahat hissetmelerine baðlýdýr. Ýþletmelerde çalýþanlarýn refahý, çalýþanlarýn gereksinimlerinin gözönünde bulunduran iþ ve çalýþma sistemlerinin tasarlanmasý ile saðlanabilir. Yetersiz havalandýrma, aydýnlatma, ýsýtma gibi çalýþma ortamýnýn fiziksel koþullarýndaki uygunsuzluklar çalýþanýn fiziksel ve ruhsal saðlýðýný olumsuz yönde etkiler. Ýþ saðlýðý ve güvenliðine uygun olmayan kötü çalýþma koþullarý çalýþanlarda motivasyon kaybýna ve verimlilik düþüþlerine sebep olmaktadýr. Çalýþma koþullarý, çalýþan saðlýðýný tehdit eden faktörlerin yaný sýra iþ kazasýna sebebiyet veren unsurlarý da barýndýrmaktadýr. Bu sebeple, çalýþanýn iþini yapmasýný elveriþsiz hale getirebilecek risk faktörlerinin ortadan kaldýrýlmasý, güvenli çalýþma koþullarýnýn saðlanmasý iþ saðlýðý ve güvenliði açýsýndan büyük önem taþýmaktadýr. Çalýþanlarýn saðlýk ve güvenliðini korur nitelikte bir çalýþma ortamýný saðlamak iþverenin sorumluluklarýndandýr. Amaç: Çalýþmamýz belirlenen bir plastik fabrikasýnda mavi yakalý çalýþanlarýn,, çalýþma ortam koþullarýný deðerlendirmelerini ve buna baðlý olarak ortaya çýkmasý muhtemel saðlýk risklerinin incelenmesini amaçlamaktadýr. Kapsam: Çalýþmanýn evrenini mavi yakalý olarak görev yapan 100 çalýþanýn bulunduðu bir plastik fabrikasýnda gerçekleþtirilmiþ olup, örneklem seçimi yapýlmamýþtýr. 01-15 Þubat 2018 tarihleri arasýnda gerçekleþtirilmiþtir. Yöntem: Araþtýrma, plastik sektöründe görev yapan mavi yakalý 100 çalýþan üzerinde yapýlmasý planlanmýþ olup, 69 katýlýmcý ile gerçekleþtirilmiþtir. Çalýþmada kullanýlan veriler, ilgili literatürlerin taranmasý sonucunda oluþturulan anket aracýlýðýyla toplanmýþtýr. Soru formunda mavi yakalý çalýþanlarýn demografik verilerinin yaný sýra, çalýþma ortamýný deðerlendiren 19 soru, likert skalayla toplanmýþtýr. Katýlýmcýlar, her bir ortam faktörü için; “ çok memnunum (5 puan), memnunum (4 puan), fikrim yok (3 puan), memnun deðilim (2 puan), hiç memnun deðilim (1 puan)” ifadelerinden en uygun olaný seçmiþlerdir. Bir katýlýmcý tüm sorulara toplamda en yüksek 95, en düþük 19 puan vermiþtir. Araþtýrmadan elde edilen verilerin analizinde, SPSS (Statistical Package for Social Science) 13.0 programýnda betimleyici istatistikler ve t-testi analizi uygulanmýþ olup, p<0.05 istatistiksel anlamlýlýk olarak kabul edilmiþtir. Bulgular: Çalýþanlarýn yaþ ortalamasý 36,53±7,53 olarak bulunmuþtur. Katýlýmcýlarýn %42(n=29) kadýn ve %58(n=40) erkek çalýþanlar oluþturmaktadýr. Kadýn/erkek çalýþanlarýn yaþlarý arasýnda anlamlý bir fark bulunmamaktadýr(p<0,05). Katýlýmcýlarýn öðrenim durumlarý incelendiðinde; %24,6 Ýlköðretim(n=17), %66,7 Lise (n=46) ve %8,7 Lisans(n=6) mezunu oluþturmaktadýr. Ýþyeri ortam faktörlerinin tümü dikkate alýnarak yapýlan puan hesaplamasýnda en yüksek 77, en düþük 34 puan olarak belirlenmiþtir. Araþtýrmamýzda, 44 mavi yakalý çalýþan en az memnun olduðu ortam faktörünü toz olarak belirtirken, 42 çalýþanda gürültüden rahatsýz olduðunu ifade etmiþtir. Çalýþanlarýn, çalýþma ortamýndaki memnuniyet düzeyleri incelendiðinde; 49 kiþi “yöneticiler ve iþ arkadaþlarý ile olan iliþkileri”, 41 kiþi “vardiyalý çalýþmayý”, 36 kiþi de “yeterli aydýnlatma” parametrelerinden çok memnun olduklarýný belirtmiþlerdir. Kadýn çalýþanlarýn ortam faktörleri konusundaki memnuniyet puan ortalamasý “ 55,59±9,24”, erkek çalýþanlarýn memnuniyet puan ortalamasý “ 57,45±9,05” olup, istatistiksel açýdan aralarýnda anlamlý bir fark bulunmamaktadýr(p>0,05). Çalýþanlarýn eðitim durumuna göre ortam faktör puanlarý incelendiðinde ilköðretim mezunu olan 17 kiþinin puan ortalamasý “57,52±9,43”, lise mezunu 46 kiþinin puan ortalamasý “55,10±8,30” ve lisans mezunu 6 kiþinin puan ortalamasý “66,16±9,55” olarak hesaplanmýþtýr. Yapýlan istatistiksel deðerlendirme sonucunda gruplar arasýnda anlamlý bir fark olup (p=0,016) bu farkýn lise ve lisans mezunu çalýþanlardan kaynaklandýðý tespit edilmiþtir. Sonuç: Araþtýrma sonucunda çalýþmaya katýlan mavi yakalýlar arasýnda en az memnun olunan ortam faktörleri toz ve gürültü olmasý, çalýþanlarýn bu konudaki duyarlýlýklarýný ortaya koymaktadýr. Tozun saðlýk üzerinde hem kýsa hem de uzun vadeli etkileri olabilmektedir. Kýsa süreli etkiler arasýnda gözlerin tahriþ olmasý, boðazda yanma hissi, öksürme veya hapþýrma sayýlabilir. Amfizem, kronik obstrüktif hava yolu hastalýklarý (KOAH) veya astým gibi solunum hastalýklarýna sahip olanlar için, kiþinin belirli tozlara maruz kalmasýndaki küçük artýþlar bile belirtileri kötüleþtirebilmektedir. Ortam toz ölçümlerinin periyodik olarak takip edilmesi, havalandýrma sistemlerinin aktif olarak çalýþtýrýlmasý ve belki de en önemlisi, önerilen bu uygulamalarýn yapýldýðýna dair bilgilendirmenin çalýþanlarla paylaþýlmasý, iþ verimliliði ve motivasyonu arttýrýcý yönde etki oluþturacaðý düþünülmektedir. Gürültü herkesi etkileyen bir sorun olmakla birlikte, yüksek gürültü seviyesi olan ortamlarda, uzun süre bulunan kiþilerde, kalýcý iþitme eþiði deðiþimleri olduðu bir çok araþtýrmacý tarafýndan saptanmýþtýr. Bu açýdan deðerlendirildiðinde ortam gürültü düzeyinin ölçülmesi, gerekli ise kiþisel koruyucu donanýmlarýn çalýþanlara daðýtýlmasý ve bu ekipmanlarýn kullanýlmasýnýn denetlenmesi iþ saðlýðý ve güvenliði açýsýndan vazgeçilmez bir unsur olarak önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Çalýþma Ortamý, Çalýþan, Gürültü, Toz, Ölçüm
|
