Yanýcýlýk ve patlayýcýlýk özelliði gösteren alüminyum metali tozlarýnýn oluþtuðu veya kullanýldýðý endüstriyel tesislerde, patlama özelinde risk analizi yapýlmasý ve proaktif bir yaklaþýmla yeterli korunma önlemlerinin alýnmasý, büyük çapta yýkýmlarý, can ve mal kayýplarýný önleyecektir. Özellikle alüminyum gibi ince partikül halinde yüksek patlayýcýlýk özelliði gösteren metal iþleme ve yüzey hazýrlama tesislerinde en büyük sorun metal tozu patlama riskidir. Bu çalýþmada, genel olarak toz patlamalarý ile ilgili genel bilgi verilmiþ, örnek olarak tozlanmanýn ve küçük çapta bazý patlama iþaretlerinin görüldüðü bir alüminyum alaþýmý jant fabrikasýnda, ilgili risk deðerlendirmesi ve toz numunesi analizleri yapýlarak literatür bilgileri ýþýðýnda bu küçük patlama iþaretleri analiz edilerek yorumlanmýþ ve proaktif önlemler önerilmiþtir. Alüminyum jant fabrikasýnda boya öncesi hazýrlýk olan kumlama ünitesinin filtre bölümünde önceden meydana gelmiþ olan bazý küçük patlamalarýn önüne geçmek ve daha önemlisi büyük patlamalarýn gerçekleþmemesi için kullanmakta olduklarý otomatik köpüklü söndürme sisteminin; önlemenin aksine, sýcakta demir tozlarýyla yanýcý hidrojen gazý oluþturarak patlama tehlikesinin büyümesine yol açacaðýndan, bunun yerine alüminyum tozu ve/veya oksijen konsantrasyonlarýnýn azaltýlmasý gerekmektedir. Ayrýca, Al tozlarýnýn bulunduðu ortamda demir-3-oksit (Fe2O3) tozlarýnýn da bulunmasý aluminotermi tepkimesine sebep olabileceðinden, tehlikeyi artýracaktýr. Önlem olarak, ortamda kullanýlan borik asitin toz taneciði boyutunun azaltýlmasý ve miktarýnýn artýrýlmasýyla havada asýlý Al tozu konsantrasyonu düþürülmüþ olacaktýr. Uygulanabilmesi halinde filtre ortamýna verilecek inert gaz olan, ticari sahada maliyeti makul seviyede olan azot gazý (N2) ile ortamýn oksijen konsantrasyonu da düþürülebilir. Ayrýca, jant üretimi tesisinin Al tozunun bulunduðu kýsýmlarda ilave önlem bakýmýndan patlama korumalý ekipmanlarla (exproof) çalýþýlmasýnýn ve iyi topraklama yapýlmasýnýn çok önemli olduðu unutulmamalýdýr.
Anahtar Kelimeler: Metal Tozu Patlamalarý, Alüminyum Tozu, Patlama Riski ve Güvenliði, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði
|
