Öz: Ark patlamasý (Arc Flash) þeklinde oluþan iþ kazalarý sonucunda oluþacak yaralanma veya ölüm olaylarýnýn önlenmesi için kiþisel koruyucu donanýmlarýn giyilmesi zorunluluktur. Seçilecek kiþisel koruyucu donanýmlarýn ark sýrasýnda oluþacak ýsý yoðunluðuna dayanýklý olmasý gereklidir. Bu ýsý yoðunluðunun hesaplanmasý için tesisin elektriksel açýdan olasý en yüksek arýza deðerleri bulunarak, bu arýza deðerlerine þalter ve rölelerin nasýl cevap vereceðine baðlý olarak, ark maruziyet özenerjisi (incident energy) ve ark etki mesafeleri tahmin edilmektedir. Ark maruziyet özenerjisinin hesaplanmasýnda Avrupa ve Amerikan standartlarýnda bir çok yöntem bulunmakla birlikte en kapsamlý ve detaylý hesap yöntemi IEEE 1584:2018’de verilmektedir. Ark patlamasý analizinin en önemli çýktýsý maruziyet özenerjisinin riskleri belirlenerek manevra, bakým personelinin ve olayýn yakýnýndan geçecek insanlarýn iþ saðlýðý ve güvenliði baðlamýnda almasý gereken önlemleri belirlemesidir. Yapýlan hesaplama sonucu bulunan maruziyet öz enerjisine baðlý olarak NFPA 70E:2018’e göre kiþisel koruyucu donanýmlar Cat I-E ≤ 4 cal/cm2, Cat II-E ≤ 8 cal/cm2, Cat III-E ≤ 25 cal/cm2 ve Cat IV-E ≤ 40 cal/cm2 þeklinde sýnýflandýrýlmýþtýr. Türkiye’de piyasada bulundurulan kiþisel koruyucu donanýmlarýn tasarýmý ve üretiminde, kullanýcýlarýn saðlýk ve güvenliðinin korunmasý ile kiþisel koruyucu donanýmlarýn serbest dolaþýmýna iliþkin usul ve esaslarý belirlemek amacýyla “Kiþisel Koruyucu Donaným Yönetmeliði” yayýmlanmýþtýr. Yönetmeliðin Ek 2- 3.8.1 maddesi konu ile ilgili olmakla birlikte bahsi geçen elektriksel kiþisel koruyucu donanýmlar, sadece yalýtkan olma özellikleriyle yönetmelikte yer almýþtýr. Halbuki elektriksel kiþisel koruyucu donanýmlarýn ark patlamasý sonucu oluþacak ýsý yoðunluðuna da dayanýklý olmasý gerekir. Bu baðlamda Yönetmeliðe maruziyet özenerjisinin çalýþma mesafesinde hesaplanmasý ile uygun kategoride kiþisel koruyucu donanýmlarýn seçilmesi kriterlerinin eklenmesi, iþ güvenliði bakýmýndan çok önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Ark patlamasý, Isý yoðunluðu, Kiþisel koruyucu donaným, Maruziyet özenerjisi
|
