Giriş: Dünya çapında değişik amaçlarla kullanılan farklı türde ateşli silahlar vardır. Doğası itibarıyla ateşli silah olarak üretilmeyen fakat tehlikeli hayvanlara karşı bir tuzak olarak kullanılan bazı standart dışı aletler farklı amaçlar için kullanıldığında ateşli silahlar gibi tehlikeli durumlar yaratabilmektedir. Bu aletler ateşli silah olarak üretilmemesine rağmen, ölümlere neden olabilmektedir. El yapımı bu aletler ucuza ve kolay mal edilebilmeleri nedeniyle, ülkemizde sıklıkla üretilmektedir. Kullanıcı güvenliği düşünülmeden genellikle kemirgenleri etkisiz hale getirme amaçlı bir tuzak olarak üretilen, köstebek tabancası olarak da bilinen ilkel el yapımı aletler, tarım çalışanları tarafından hâlen yaygın olarak kullanılmaktadır. İmalatı, alım ve satımı izne bağlı olmayan, tarım zararlıları ile mücadelede önerilen aletlerden olmamakla birlikte çiftçiler tarafından köstebek, tarla faresi gibi tarım zararlılarına karşı doğal mücadelede etkili ve yaygın olarak kullanılan, insan üzerinde taşınması zor, basit ve tuzaklı bir mekanizmaya sahip olan köstebek tabancaları, halk pazarlarında ve nalburlarda çok düşük bedelle satılmaktadır. Üretimi ve kullanımı ile ilgili herhangi bir yasal düzenleme yoktur. Bu aletler “6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun” ile “2521 sayılı Avda ve Sporda Kullanılan Tüfeklerle Nişan Tabancaları ve Av Bıçaklarının Yapımı, Alımı, Satımı ve Bulundurulmasına Dair Kanun” ve bu kanunların uygulanmasını gösterir yönetmelik hükümlerine göre ruhsata bağlanması gereken silahlardan değildir. Genellikle kemirgen yuvalarına yerleştirilen, standart bir av tüfeği kartuşu ateşleyebilen aşırı hassas ateşleme mekanizmasına sahip olan bu sıra dışı aletin üretimi, taşınması, tuzaklanması ve ateşlenmesi esnasında azımsanmayacak oranda yaralanmalı ve ölümcül kazalar meydana gelmektedir. Köstebek tabancası kaynaklı yaralanmaların özelliği çok yakın mesafeden gerçekleşmesi, düşük enerjili olması, yarada çok sayıda kalıntı yabancı cisim içermesi, kontamine yüzeylerle temas etmesinden dolayı çok kirli ve acılı olmasıdır. Tarım çalışanlarının köstebek tabancası kaynaklı kazalara maruziyeti ile ilgili çalışmalar oldukça sınırlıdır. Amaç: Çalışmanın amacı, zararlılarla mücadelede çalışma güvenliği göz ardı edilerek kullanılan ilkel yöntemlerin sebep olduğu tabloyu ortaya koyarak farkındalık yaratmaktır. Yöntem: Bu çalışmada; tarımsal faaliyetler esnasında köstebek tabancası olarak tabir edilen aletin sebep olduğu ölümlü ve yaralanmalı kazalar, Konya ili örneğinde olay raporlarına dayanarak istatistiki olarak incelenmiş ve analiz edilmiştir.
Bulgular: Köstebek tabancası kaynaklı kazalar genellikle kurban tuzağı kurarken, metal unsuru ayarlarken veya kontrol ederken gerçekleşir. Bu silahlar özellikle el bölgesinde görülen küçük kazalara neden olabildikleri gibi ölümcül olabilen yaralanmalara da neden olabilirler. Kazalar sonucu meydana gelen yaralanmalar çoğunlukla ekstansör tendon ve kemik yaralanmaları şeklinde olup, sağ el ve parmaklarıyla sol el ve parmakları patlama sonucu kısmen veya tamamen zarar görmektedir. Kazalar genellikle yaz aylarında meydana gelmektedir. Bu aylarda köstebekle mücadele doğal olarak artmaktadır. Zararlılarla mücadelede bu aletleri sıklıkla kullanan çiftçiler, köstebek tabancasına bağlı kazalar açısından yüksek riskli bir grup oluştururlar. Sonuç: Mevcut durumda herkes hiçbir yasal yükümlülüğe tabi olmadan basit talimatları izleyerek köstebek tabancası gibi el yapımı bir ateşli silah üretebilir. Köstebek tabancası gibi aletler kısa mesafeden ateşlendiğinde insanlarda ölümcül yaralanmalara neden olabileceğinden, bunların üretim ve kullanımının ateşli silah yasalarına uygun olarak yapılması gerektiği önleyici tedbirler kapsamında ele alınmalıdır. Köstebek tabancası gibi el yapımı silahların kolay ulaşılabilirliğiyle, bu tip silah ve silah olabilecek malzemelerin denetim altında kullanılmasının sağlanmasına yönelik çabalar artırılmalıdır. Zararlılarla mücadelede ilkel bir alet olan köstebek tabancalarının yerine daha modern, etkili ve güvenli yöntemlerin kullanılması konusunda tarım çalışanlarında farkındalık sağlamaya yönelik faaliyetler, ölüm ve yaralanmaları önemli ölçüde azaltacaktır.
Anahtar Kelimeler: Köstebek tabancası, tarım, iş sağlığı ve güvenliği, kaza
|
