Giriş Kas-iskelet sistemini zorlayıcı faktörler, eğitim kurumlarında genel olarak çok sık rastlanılan sorunlardandır. Doğru duruş, stresin ve iş sırasında duyulan rahatsızlığın azaltılmasında çok önemlidir. Eğer duruş doğru değilse, öğretmene stres, yorgunluk ve ağrı olarak geri döner. Uygun olmayan çalışma davranışları, hafif bel ağrılarından ağır ağrılara kadar, kas iskelet sistemi rahatsızlıkları için öncelikli risk faktörlerinden birini oluşturmaktadır. Sorunun değerlendirilmesi ve azaltılması için proaktif yaklaşımların uygulanması gerekir. Bu nedenle, mesleki kas iskelet sistemi rahatsızlıklarının ve bu rahatsızlıklara neden olan risk faktörlerinin erken belirlenmesi önemlidir. Risk faktörlerini belirlemek için; Owas ve Reba risk değerlendirme metotları kullanılmıştır. Reba risk değerlendirme metodu; Çalışma duruşlarının analizinde kullanılan ve çalışma duruşlarının dezavantajlarının üstesinden gelebilecek yöntemlerden bir tanesidir. Owas metodu; Çalışanda kas iskelet sistemindeki yüklenmeyi ve sistemin neden olduğu uygun olmayan duruşları değerlendiren gözleme dayalı bir çalışma duruşu analiz yöntemidir. Amaç Ankara’da devlet okullarında görev yapan öğretmenlerde görülen hastalıkların, yakınmaların değerlendirilmesi ve Owas Metodu, Reba metodu ile öğretmenlerde kas-iskelet sistemindeki yüklenmeyi ve sistemin neden olduğu kötü duruşları belirleyerek öneriler geliştirmektir. Kapsam Araştırmanın çerçevesini Ankara’da Devlet okullarında görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırma merkez ilçelerden araştırma izni alınan 30 okuldan (6 Ana Okulu, 5 İlkokul, 7 Ortaokul, 7 Anadolu Lisesi ve 5 Meslek Lisesi) , araştırmaya katılmayı kabul eden 620 katılımcıyı kapsamaktadır. Sınırlıklar Araştırmada okullara ulaşım konusunda ve ölçeğin öğretmenler tarafından uygulanması için gözlem gerekli ve zaman alıcı olduğu için zorluk çekilmiştir. Yöntem Çalışmanın yapılabilmesi için, Ankara Mili Eğitim Müdürlüğü’nden ve Gazi Üniversitesi Etik Komisyonundan gerekli izinler alınmıştır. Çalışma, Ankara’daki merkez ilçelerden seçilen 30 devlet okulu içinden 6 Ana Okulu, 5 İlkokul, 7 Ortaokul, 7 Anadolu Lisesi ve 5 Meslek Liselerinden tespit edilen 620 öğretmene uygulanmıştır. Araştırma anketi ve ölçek öğretmenler tarafından gözlem altında doldurulmuştur. Ölçekten alınan puanlar değerlendirme kriterlerine uygun olarak değerlendirilmiştir. Verilerin istatistiksel analizi SPSS 23 istatistik paket programı kullanılarak yapılmıştır. Ayrıca Reba ve Owas risk değerlendirme formaları 10. Sınıf ve 11. Sınıf öğrencilerine dağıtılarak öğretmenlerin ders esnasında hangi davranışları sergilediklerini kodlamaları istenmiştir. Reba ve Owas programı ile elde edilen veriler ışığında ders esnasında öğretmenlerin sergiledikleri riskli davranışlar ve risk düzeyleri tesbit edilmiştir. Bulgular Katılımcılar %74,6 oranında kadın ve katılımcıların %90,5’i 30-58 yaş aralığında bulunmaktadır. Katılımcılarda evlilik oranı % 81,8 oranında ve eşlerinin %70,4 oranında lisans mezunu olduğu görülmüştür. Katılımcılarda çoğunlukla; Kas iskelet sisteminde ağrı (% 22), Reflü (% 29,8), Faranjit (%28,7), Larenjit (% 5,4), Bel ağrısı (% 23,7), Varis (% 10,6), duyma problemleri (% 3), gözde kaşıntı kızarıklık veya sulanma yapan rahatsızlık (% 6,7), Ekzama (% 5), Ses kısıklığı (%10) ve diğer (astım, diyabet, alerji, ürtiker, hipotiroid ve depresyon gibi) (%7,4) rahatsızlıkların olduğu görülmüştür. Reba risk değerlendirme metoduna göre, katılımcıların %78’inde orta düzeyde riskli davranış, % 18’inde düşük seviyede riskli davranış, %4’ünde ise yüksek seviyede riskli davranışlı hareketlerin olduğu görülmektedir. Riskler araştırılarak en kısa sürede risk seviyesi düşürülmelidir. Owas risk değerlendirme metoduna göre % 22’sinde seviye 1, herhangi bir önlem gerektirmeyecek eylemleri, %43 oranında seviye 2, yakın bir zamanda düzeltici işlemin gerekli olduğu eylemleri, %24 oranında seviye 3, mümkün olduğunca kısa zamanda düzeltici eylemleri, %11 oranında seviye 4, derhal iyileştirme için düzeltici eylemlerin gerekli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anaokulu ve ilkokul öğretmenlerinde kas iskelet hastalıklarının, bel ağrılarının daha fazla oranda görüldüğü saptanmıştır. Ayrıca kas iskelet hastalıkları, bel ağrıları bayanlarda erkeklere göre daha fazla oranda görülmektedir. Sonuç Mesleki kas iskelet sistemi rahatsızlıklarının ve bu rahatsızlıklara neden olan risk faktörlerinin erken belirlenmesi, risk faktörlerinin saptanması ve uygun düzeye indirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: Owas, Kas, İskelet, Reba, Risk, Faranjit, Larenjit

Keywords: