BİLDİRİLER

BİLDİRİ DETAY

Serkan Emre UYGUN, Murat KISA
KALDIRMA MAKİNELERİ KULLANIMINDA MATRİS YÖNTEMİ İLE RİSK ANALİZİ
 
Öz:Giriş: İnşaat sektöründe kullanılan makine ve ekipmanların, büyük ölçekli yapı projelerinin meydana getirilmesi için gereksinim duyulan teknolojiye ayak uyduracak niteliklere sahip olması kadar, bu noktada ‘insan için teknoloji’ şeklindeki bakış açısından yola çıkılarak iş sağlığı ve güvenliği kapsamında insan hayatının temel alınması suretiyle güvenli kullanılması konusu da büyük önem arz etmektedir. Bu süreçte inşaat sektöründe aktif rol oynayan iş ekipmanlarının kullanımı sırasında karşı karşıya kalınan iş kazalarının, bilgi ve tecrübelerin teknik tasnifleri ve söz konusu tasniflerin irdelenerek kullanışlı bir biçime dönüştürülmeleri ile büyük çapta engellenebilir/azaltılabilir nitelikte olması, iş sağlığı ve iş güvenliği olgularının hayati önemini gözler önüne sermektedir. İnşaat sektöründe meydana gelen iş kazalarının daha çok hangi iş kollarında gerçekleştiği ve meydana getirdiği olumsuz etkilerin şiddetinin ne çapta olduğu/olabileceği gibi parametreler göz önünde bulundurulduğunda, sektörde sıklıkla kullanılan ve kritik öneme sahip olan kaldırma makinelerinin güvenli kullanımının oldukça büyük öneme sahip bir konu olduğu görülmektedir. Amaç: Bu araştırma; inşaat sektöründe kaldırma makinelerinin kullanım sürecinde meydana gelen iş kazalarının temel etkenlerinin tespit edilerek, elde edilen bulguların Matris Metodu kullanılarak irdelenmesi, meydana gelen olumsuz olayların/durumların sebeplerine genel manada dikkat çekilerek iş kazalarını önlemek için alınması gereken tedbirleri ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Kapsam: Araştırma inşaat sektöründe kullanılan kaldırma makineleri kaynaklı iş kazalarının sebep-sonuç ilişkileri bakımından Matris metodu (L-Tipi Matris) yardımı ile irdelenmesi noktası temel alınarak sınırlandırılmıştır. Yöntem: Araştırmada; inşaat sektöründe sıkça kullanılan kaldırma makinelerinin kullanımındaki olumsuz uygulamaların ve bu olumsuz uygulamaların sonucunca meydana gelen iş kazalarının temel etkeni olan insan faktöründen yola çıkılarak genel manada insan bazlı araştırma yapılmış ve söz konusu araştırmada yol gösterici olması bakımından Türk İstatistik Kurumu’nun en güncel verileri kullanılmış olup, meydana gelen iş kazalarının en çok hangi sektörlerde, çalışmanın hangi zaman dilimlerinde ve genellikle hangi yaş gruplarında meydana geldiği gibi önemli ve yol aydınlatıcı verileri kullanarak sonuca gidilecek şekilde bir yol izlenmiştir. Araştırma kapsamında, daha önce büyük çaplı endüstriyel tesislerin inşasında aktif olarak görev alan yetkili makine operatörlerinin kişisel ve teknik becerilerinin sorgulandığı ve %51,21 oranında 10 yıldan fazla operatörlük tecrübesine sahip çalışanların katıldığı anketlerden yararlanılmıştır. Bunun yanında yine anket kapsamında operatörlerin uygulama safhasında bire bir olarak karşı karşıya kaldıkları olumsuz durumların/olayların ve söz konusu bu olayların sonuçlarının sorgulanması yoluna gidilerek, sözü geçen olumsuz durum ve olayların temel etkenlerinin ne olduğu konusuna ışık tutulması amaçlanmıştır. Büyük çaplı inşaat projelerinde iş sağlığı ve güvenliği uzmanı olarak görev yapan iş sağlığı ve güvenliği personellerinin, inşaat sektöründe kullanılan kaldırma makinelerinin kullanımı ile ilgili olarak gerçekleştirdikleri saha bulguları ve şantiyede sürekli iyileştirme uygulamaları kapsamında oluşturulan dökümantasyon kayıtları incelenmiş, bu bağlamda oluşan araştırma sonuçları sahadan gelen geri bildirimler vasıtasıyla irdelenmiştir. Meydana gelen iş kazalarının ve bu kazaların etkilerinin irdelenmesi ile ilgili olarak toplanan veriler düzenlenerek, söz konusu verilerin yapılacak olan risk değerlendirme analizlerinde en doğru sonuca ulaşmayı sağlayacak şekilde incelenmesi noktasına büyük önem verilmiştir. Meydana gelen iş kazalarının sebepleri incelenirken yalnızca insan faktörü kaynaklı bir araştırma yoluna gidilmemiş, bunun yanında araştırmaya konu olan kaldırma makinelerinin doğal afet, hava koşulları vb. gibi faktörlerin etkisiyle karşı karşıya kaldığı olumsuz etkiler de dikkate alınarak araştırmanın kapsamı genişletilmiştir. Bu çalışmada, inşaat sektöründe meydana gelen tehlike ve risklerin tespit edilmesi konusunda uygulama kolaylığı sağlayan ve doğru sonucu vermesi açısından oldukça verimli niteliğe sahip olan Matris Metodu kullanılmıştır. Bulgular: Çalışma kapsamında kaldırma makine operatörlerine uygulanan anket sonucunda, çalışanların teknik bilgi ve bireysel özellikleri tespit edilerek elde edilen verilerin iş kazasını tetikleyici yönleri incelenmiştir. Kaldırma makineleri ile ilgili olarak meydana gelen iş kazalarının kayıt edildiği istatistikler ve iş kazası kayıt dökümanları ile iş kazalarının kök sebep analizlerinin incelenmesi ile meydana getirilecek risk analizleri yapılmıştır. Risk analizinde kullanılan Matris Yöntemi ile tespit edilen risklerin şiddetinin belirlenmesi sağlanmış ve yapılan hesaplamalarla belirlenen şiddet değerleri göz önünde bulundurularak, söz konusu olumsuz durumların önüne geçilmesi noktasında önceliğin hangi maddeye verilmesi gerektiği konusuna ışık tutulmaya çalışılmıştır. Sonuç: İnşaat sektöründe kullanılan kaldırma makineleri ile yapılan çalışmalarla ilgili olarak meydana gelen iş kazalarının sebeplerinin büyük oranda insan bazlı olumsuz sebeplerden kaynaklandığı tespit edilmiştir. Bu çalışmayla, gerçekleşmesi durumunda çoğunlukla insan hayatının kaybedilmesi gibi çok ağır sonuçlara sebep olabilecek nitelikteki kaldırma makinelerinin kullanımı kaynaklı iş kazalarının engellenebilmesi için ilk olarak hangi çalışma parametrelerine odaklanılması gerektiği ve söz konusu olumsuz etkilerden kaçınmak amacıyla uygulanabilecek düzeltici yöntemler neler olabilir konusuna ışık tutulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: İş Güvenliği, Risk Analizi, Kaldırma Makineleri, Matris Metodu



 


Keywords: