Giriş: Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerle nüfusun büyük bir bölümünü çalışanlar oluşturmaktadır. Her geçen gün artan teknoloji kullanımı ve sanayileşmeyle birlikte işyerlerindeki çalışma koşulları kötüye gitmeye başlamış bu da iş sağlığı ve güvenliğini dolayısıyla da insan sağlığını olumsuz etkilemektedir. Kötü çalışma koşullarına bağlı olarak artan iş kazası ve meslek hastalıklarını minimize etmek amacıyla özellikle sanayileşmiş ülkeler, iş sağlığı ve güvenliğini iyileştirme çabası içerisine girmişlerdir. Bu çabaların yanında denetleme mekanizmasını da geliştirmek için çalışmalar yapılmış, yapılmaya da devam etmektedir. Dar kapsamda iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önleme amacı olan, geniş kapsamda ise çalışanların sağlığını koruma amaçlı olup çalışma yerlerinin güvenli bir ortama dönüştürülmesini sağlayan iş sağlığı ifadesi, günümüzde bütün bu kavramların bütünü olarak iş sağlığı ve güvenliği kavramı ile birlikte sık olarak kullanılmaktadır. Bu bakımdan ülke olarak 20 Haziran 2012 yılında hissedilen ihtiyaca binaen İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çıkarılmış ve resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Çıkarılan bu kanun ile birlikte Yükseköğretim Kurumu da harekete geçerek üniversitelerde, doğan ihtiyaca karşılık olarak iş sağlığı ve güvenliği program ve bölümleri açılmıştır. Bu bakımdan ilk olarak 2012 yılında Lisans düzeyinde Yeni Yüzyıl Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi bünyesinde açılmış ve 54 örgün eğitim ve 6 tam burslu öğrenci almıştır. Bunu takiben 2013 yılında Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu bünyesinde şimdi ise Sağlık Bilimleri Fakültesi altında açılmış ve 50 örgün + 50 ikinci öğretim şeklinde alım yapılmıştır. Amaç: Yapılan bu çalışma ile birlikte ülke ihtiyaçlarını karşılayacak ve katma değer olarak ciddi bir katkısı olan veya olacak olan iş sağlığı ve güvenliği lisans bölümlerinin müfredatlarının, artan teknoloji ve sanayileşmeyle birlikte doğan ihtiyaçlara uygunluğu ve etkinliğinin araştırılması amaçlanmıştır. Kapsam: Yapılan bu araştırmanın evrenini Türkiye’de bulunan yükseköğretim kurumları kapsamında olan iş sağlığı ve güvenliği lisans bölümleri oluşturmaktadır. Yöntem: Yapılan bu çalışmada 2012-2017 yılları arasında ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjan Kılavuzları ile Yükseköğretim Program Atlasından yararlanılmıştır. YOKATLAS incelenmiş incelenerek Bologna tanımlarına gidilmiş ve Bologna tanımları içerisindeki müfredatlar incelenmiştir. Bunun yanı sıra ilgili üniversitelerin ilgili bölüm öğretim üyesi ve öğretim elemanlarının temel alanlarına bakılmış, iş sağlığı ve güvenliği uzmanlık belgelerinin olup olmadığı irdelenmiştir. Bulgular: 2012 yılında iş sağlığı ve güvenliği bölümü il olarak Yeni Yüzyıl Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi kapsamında açılmış, bunu takiben 2013 yılında Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu bünyesinde açılmıştır. Şu anda Yükseköğretim Kurumu kapsamında 11 Üniversite bünyesinde (8 Develet+3 Vakıf Üni.) Lisans Bölümü vardır. 6 tanesi Sağlık Bilimleri fakültesinde, 4 tanesi Sağlık Yüksekokulu ve 1 tanesi de Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu adı altında açılmıştır. 30 Mart 2018’de yapılan en son güncelleme ile YOKATLAS’a kayıtlı 8 üniversitede de %100, 1 üniversite %89.3, 2 üniversite tam burslu olarak %100- %75 burslu olarak %81 ve %50 doluluk oranına sahiptir. 11 üniversite bünyesinde, iş sağlığı ve güvenliği bölümlerinde toplam; 25 Dr. Öğr. Üyesi, 3 Prof. Dr., 2 Doç. Dr., 4 Öğr. Gör. Dr., 13 Öğr. Gör. ve 5 tane Araş. Gör. bulunmaktadır. 4 tane işyeri hekimi, 6 tane A sınıfı iş güvenliği uzmanı, 3 tane B sınıfı iş güvenliği uzmanı ve 3 tane C sınıfı iş güvenliği uzmanı bulunmaktadır. Uzmanlık alanı olarak incelendiğinde; ağırlıklı olarak; halk sağlığı, kimya, hukuk, fizik, biyoloji, inşaat, nadir olarak ise jeoloji, bilgisayar mühendisliği, maden, psikoloji ve balıkçılık teknolojileri mühendisliğimden oluşmaktadır. Bunu dışında ikinci bir yüksek lisans olarak iş sağlığı ve güvenliği alanında çalışan sayısı ise 10 tane olarak tespit edilmiştir. Bologna bilgi paketleri incelendiğinde, 11 üniversiteden 8 tanesine ulaşıldı ve bu 8 tanesinden de 1 tanesinin sadece I ve II yarıyıllarına ulaşılmıştır. Yapılan inceleme neticesinde 4 tane üniversitede İSG Uygulamaları veya buna benzer ders konulmuş ve bunların kredileri ise 20 K (7. Yarıyıl + 8. Yarıyıl), 7 K (6. Yarıyıl), 16 K (7. Yarıyıl + 8. Yarıyıl) ve 20 K (8. Yarıyıl) olarak tespit edilmiştir. 11 üniversiteden sadece 5 üniversitede ilkyardım dersi olduğu görülmüştür. Sonuç: İSG lisans bölümlerinin müfredat analizlerinde çalışma alanlarına/sahaya uyum son derece önemlidir. Bu bakımdan ilgili üniversitelerde yeterli olmayacak kadar az isg uygulama dersi konulmuş, bunun yanında isg kadar önemli olan ilkyardım derslerinin olmayışı son derece düşündürücüdür. Ve belli bir yıldan sonra alan bazlı bir müfredat değil de karmaşık bir yapıya sahip müfredatlar hazırlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Analiz, İş Güvenliği, İş Sağlığı, Müfredat
|
