Ülkemizde tarım sektörü, 2019 yılı verilerine göre, mevsim indeksinden arındırılmamış oranlarla 28,4 milyon iş gücü istihdamı içerisinde 5,5 milyon çalışanı ile istihdamın yaklaşık olarak %19,4’ünü oluşturması sebebiyle başlıca büyük iş alanlarından biri olarak görülmektedir. Sektördeki çalışanların çoğunluğu, küçük aile işletmesinde veya arazi kiralama yoluyla kendi namına çalışan bireylerden oluşmaktadır. Bu çalışanların mevsimsel istihdamları, ücretsiz aile iş gücünde kullanımı, sosyo-ekonomik gelişmişliklerinin düşüklüğü ve düzensiz çalışma koşulları birçok sorunu yanında getirmektedir. Bu sorunların en önemlilerinden biri, çalışanların sıkça karşılaştığı ve etkisini hem kısa hem de uzun dönemde sürdüren tarım makinelerinden kaynaklı iş kazalarıdır. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının güncel verilerine göre ülkemizdeki toplam 20.372 tarım iş yerinde kayıtlı 141.933 tarım çalışanı istihdam edilmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan kaza bildirimlerine göre ise bu çalışanların geçirdiği ölümlü iş kazalarının, %32’si trafik kazalarından, %13’ü forklift, traktör vb. iş makinesi kazalarından, %6’sı iş ekipmanından kaynaklanan kazalardan oluşmak üzere %51’i tarım makineleri ile ilişkilendirilmektedir. Başlıca kaza nedenleri araştırıldığında; çalışanın dikkatsizliği, tarım makinesi hakkında bilgi eksikliği, makinenin bakımsızlığı ve koruyucu ekipman yetersizliği saptanmaktadır. Kazaların gerçekleşme şeklinin ise kıyafeti veya vücut uzvunu hareketli aksama kaptırma, yoldan çıkma, çarpışma, devrilme, ezilme ve sıkışma şeklinde olduğu bilinmektedir. Hafif, orta ve ağır yaralanma veya ölüm ile sonuçlanan bu kazalar; makinenin bakım-onarımı, makine-ekipman kullanımı ve makineyle araziye ulaşım sırasında gerçekleşmektedir. Çalışmada elde edilen bilgiler ışığında tarım sektöründeki endüstriyel makinelerden kaynaklanan iş kazalarına yönelik, makinelerin tarımsal faaliyetin türüne uygun kullanımı, makineye özel güvenlik önlemleri, makinenin bakım-onarımı ve güvenli ortam-sağlıklı çalışan temalı bir proje ile tarım çalışanlarının sağlıkları ve güvenlikleri konusundaki farkındalığının arttırılması önerilmektedir.Bu çalışma Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Anabilim Dalı'ndan Yüksek Lisans Öğrencisinin yükselisans tez çalışması için hazırlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: İş kazası, İş sağlığı ve güvenliği, Tarım makineleri, Tarım sektörü
|
