|
Öz:Giriş: Çok tehlikeli sınıfa giren dökümcülük sektörünün temeli çok eskiye yıllara dayanmakta olup günümüzde varlığını halen sürdürmekte olan bir sektör türüdür. İş sağlığı ve güvenliği açısından döküm sektörü incelendiğinde birden fazla tehlike ve riskle karşılaşılmaktadır. Bu riskler; sıcaklık, toz, kimyasallar, gürültü, titreşim, kaynak işleri, döküm kalıplarının patlaması, yanıklar, operatöre gözüne çapak kaçması, ölüm ve kaza problemleri olarak sayılabilmektedir. Döküm sektöründe meydana gelen iş kazaları ve meslek hastalıkları ölüm, yaralanma ve sakatlanmaların yanında iş verimlerinin düşmesi, maliyet artışları, tazminatlar, bakım ve tedavi gibi masrafları da beraberinde getirmektedir. Bu ve buna benzer masraflar, çalışanların sağlık sorunları ve motivasyon düşüklüğüne sebep olan iş kazaları ve/veya meslek hastalıklarının önüne geçilmesi için önlemlerin alınması zorunluluğu ortaya çıkarmaktadır. Amaç: Bu çalışmada; döküm sektöründe genel olarak karşılaşılan iş kazalarını azaltmak için iş sağlığı ve güvenliği kültürünü öneminin vurgulanması amaçlanmaktadır. Bu sektörde yaşanan kazaların detaylı incelenmesi; dökümcülük sektöründeki risk etmenleri, meslek hastalıkları, iş kazaları, ramak kala olaylarının değerlendirilmesi ve meydana gelebilecek iş kazaları ve/veya meslek hastalıklarının değerlendirilmesiyle alınacak önlemlere ışık tutulacaktır. Kapsam: Bu araştırma döküm sektöründe meydana gelen kazaların irdelenmesi amacıyla mevcut kaynaklar taranmıştır. Sınırlılıklar: Literatür taraması yapılan kaynakların belirlendiği alanlardır. Yöntem:Literatür taraması yapılarak döküm sektöründe meydana gelen kazaları değerlendirilmeye çalışılmıştır.Bulgular: Döküm sektörü çok tehlikeli sınıfta yer almaktadır. Döküm sektörünün çok tehlikeli sınıfta olması sektördeki risklerin büyüklüğünü göstermektedir. Kaynak taramalarına bakıldığında döküm sektöründe birçok açıdan tehlikeler mevcut olması bunların riske dönüşmesi işveren, çalışan ve işletme açısından önemlidir. Döküm sektöründe fiziksel yaralanmalar, mesleki solunum rahatsızlıkları, yanma, termal konfor rahatsızlıkları, ısı stresi,yangın,patlama,göz cilt tahrişi gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır. Bunlara karşı alınması gereken kontrol, değerlendirme, izleme, maruziyet standartları, kişisel koruyucu donanım, eğitim, öğretim, sağlık değerlendirmesi, ilkyardım önlemleri alınmalıdır.Metal döküm sektöründe metaller eritildikleri için yüksek ısılarda çalışılmaktadır. Eritilen metal döküm sırasında ciddi çalışanları ciddi riske maruz bırakmaktadır. Bunun yanında döküm kalıbının patlaması, yanmalar görülür. Yüksek sıcaklıkta olan ergimiş maddenin ışınlar yaymasından kaynaklanan cilt/ göz tahrişleri görülebilmektedir. Yahut ergimiş maddenin kaba aktarılırken etrafa sıçrayan ergimiş maddenin göze gelmesi de döküm sektöründe yaşanan kazalardandır. Bakıldığında döküm fabrikaları çok yüksek sesli ortamlardır buralarda gürültü faktörü karşımıza çıkmaktadır. Ortamdan kaynaklanan gürültü çalışanlarda geçici ya da kalıcı işitme kayıplarına sebebiyet vermektedir. Kimyasallar (formaldehit, dimetiletilamin, trietilamin) ve tozlar çalışanlarda gözlerin sulanması, kaşınması ve buğulu görme gibi rahatsızlıklara neden olur ki bu da mavi‐gri görüş olarak bilinir. Buna ek olarak tozlardan kaynaklı akciğer kanseri, pnömokonyoz kronik bronşit gibi hastalıklar çalışanlarda görülmektedir. Sonuç: Sektörde tehlikelerin bilinmesi o tehlikelere karşı önlemlerin alınması farkındalık yaratarak çalışanların bilinçlendirilmesiyle kazaların önüne geçilmelidir. Döküm sektörünü göz önünde tutulduğunda en çok fiziksel yaralanmalar, yangın/ patlama, solunum sistemi rahatsızlıkları, cilt/ göz tahrişi, gürültü ve titreşim kaynaklı işitme kayıpları ile karşılaşmaktadırlar. Bu tespit edilen çalışma alanlarında Kazaların azaltılması için: İş ekipmandan ve ortamdan kaynaklanan risklerin giderilmesi, ekip çalışması yapılması, eğitimler yoluyla işçilere iş güvenliği bilincinin verilerek iş güvenliği kültürünün oluşması sağlanmalıdır, reaktif yaklaşım yerine proaktif yaklaşım sergilemek, risk analizi yapmak ve buna uygun politika ve planlamalar yapmak, işe uygun işçi ve ekipman seçimi ve ekip çalışması kazaları minimize edecektir. Genel olarak bu önlemlerin yanında meslek hastalıklarına yönelik tıbbi ve teknik önlemler, zehirli gazlara yönelik havalandır ve maskelerin sağlanması, döküm kalıplarının patlamaması için kalıpların ve potaların kurutulması, yanıklara karşı koruyucu iş elbiseleri, zararlı ışınlara karşı gözlük ve eldiven, meydana gelen kazalarda uygun müdahale yapmak gerekmektedir. Tehlikeleri ve bunlardan kaynaklanacak riskler iyice irdelenerek önlemlerin belirlenmesi çalışanların daha sağlıklı ve güvenli şartlarda çalışmalarını sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler: Döküm, İş kazası, İş sağlığı ve güvenliği, Metal sektörü
|