BİLDİRİLER

BİLDİRİ DETAY

Tolga KARAKUZU, Hülya ELMALI GÜLBAŞ, Barış KAKİ
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARININ ÖNLENMESİNDE KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMININ ROLÜ VE ÖNEMİ: UŞAK DERİ-KARMA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ TABAKHANE ÇALIŞANLANLARI ÖRNEĞİ
 
ÖZ: Giriş: Artan üretim hızı bir taraftan ekonomik gelişmelere büyük katkı sağlarken, diğer taraftan insan ve çevre sağlığı gibi durumları riske atmaktadır. Çalışma hayatının yoğun iş temposu beraberinde yaşanan iş kazaları ve meslek hastalıklarında artışa neden olmaktadır. Çalışma hayatı içinde her zaman belli riskler bulunmakta ve bu risklerin tamamen ortadan kaldırılması gibi bir durum ise söz konusu olmamaktadır. İnsan, makine ve çevre üçgeninde yer alan bu riskler ancak bir dizi tedbirler sonucunda iyileştirilmektedir. Bu önlemler ilk olarak toplu korumaya yönelik tedbirler içermekte, bu uygulama ile durumun önüne geçilemediği takdirde kişi merkezli uygulamalar halini almaktadır. Bu uygulamalar şu şekildedir: İşe uygun personel seçimi, işçilere uygun eğitimlerin verilmesi ve sonrasında yapılan denetlemeler, işe giriş sürecinde yapılan sağlık muayenesi, periyodik sağlık taramaları, kişiye yönelik rehabilitasyonlar ve psikolojik destek çalışmaları, kişisel koruyucu donanımlardır. Kişisel koruyucular yapılan işten dolayı, çalışan sağlık ve güvenliğini tehdit eden risk veya risklere karşı korunmak için mevcut duruma göre giyilen, takılan korumaya yönelik tasarlanmış tüm alet, teçhizat, araç, gereç ve ekipmanları şeklinde tanımlanmaktadır. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun’u kapsamında işletme sahipleri çalışanlara ücretsiz kişisel koruyucu donanım temininde bulundurmakla, çalışanlar ise bu donanımların temizlik, bakım ve hasar görmesi (amacına uygun olmama) gibi durumlarda işverene bildirmekle yükümlüdür. Tabakhanelerde ham derinin işlenmesi sırasında özellikle farklı etkilere sahip kimyasallarla sık sık çalışılması kişisel koruyucu donanım kullanılmasını gerekli kılmaktadır. Ayrıca bu donanımların amacına uygun kullanılması, temizlenmesi ve bakımının yapılması için işçilerin eğitilmesi gerekmektedir. Amaç: Bu çalışma Uşak ilinde faaliyet gösteren tabakhane işçilerinin kişisel korucuyu donanım kullanımı konusundaki bilgi düzeylerinin ve yaklaşımlarının belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Kapsam: Çalışmada kaynak olarak Uşak İli Karma-Deri Organize Sanayi Bölgesinde gerçekleştirilen anket çalışması kullanılmıştır. Literatürdeki çalışmalardan esinlenilerek hazırlanan sorular Uşak ili için yeniden değerlendirilmiştir. Sorular çalışanların demografik özellikleri ve kişisel koruyucu donanım kullanımlarına yönelik sorular içermektedir. Yöntem: Çalışmada araştırma evreni olarak ‘Uşak ili Karma-Deri Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet gösteren firmalar’, çalışma evreni olarak ‘tabaklama faaliyetlerinde bulunan firmalar’ seçilmiştir. Olasılıklı örnekleme yöntemlerinden basit tesadüfi örnekleme stratejisi uygulanılarak 10 farklı firmada çalışan toplam 220 kişi ile yüz yüze anket gerçekleştirilmiştir. Çalışanların 25’ini kadınlar 195’ini erkekler oluşturmaktadır. Anket soruları Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) programı kullanılarak analiz edilmiştir. Bu anket çalışmasının bulguları, tanımlayıcı istatistikler, frekans tabloları, oran analizleri ve çapraz tablolar kullanılarak elde edilmiştir. Kısıtlar: Çalışmanın Uşak ili ile sınırlandırılması, işçilerin çalışmaya katılmak istememeleri ve firmalar arasında bulunan farklılıklar, sektör bazlı sorunlar mevcut kısıtlamalardır. Bulgular: Çalışma kapsamındaki tüm firmalarda iş güvenliği uzmanı ve iş yeri hekiminin olduğu çalışanlarca ifade edilmiştir. Firmalarda daha önce iş kazası geçirenlerin oranı %46.8 olup son bir yılda iş kazası geçirenlerin oranı ise %59.1 olarak bulunmuştur. Son beş yılda ölümlü iş kazası oranı %2.4 olmuştur. İş kazalarının en önemli nedeni dikkatsizlik ve yoğun iş temposu olarak ifade edilmiştir. Kişisel koruyucu kullanımında, eksik gözlemler dışında kalan çalışanları %82’si kişisel koruyucu kullandıklarını ifade etmiştir. Sonuç: İş kazaların engellenmesi ve iş sağlığı ve güvenliği açısından gerekli tüm uygulama alt yapısı Çalışma Bakanlığı tarafından oluşturulmasına rağmen emek yoğun ve yüksek riskli bir sektör olan deri sektöründe alınan önlemlere rağmen iş kazası geçiren çalışan oranı oldukça yüksektir. Bu kazaların önüne geçilebilmesi için çalışanların iş sağlığı ve güvenliği bilincinin geliştirilmesi ve doğru ve etkin kişisel koruyucu donanım kullanımı önemlidir. Yüksek iş kazası oranına rağmen ölümlü iş kazası oranının çok düşük olması kişisel koruyucu donanım kullanımının hayati önemini bir kez daha göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Kişisel koruyucu donanımlar, İş kazası, Meslek hastalıkları Yazar Notu: Bu çalışma Dr. Öğretim Üyesi Hülya ELMALI GÜLBAŞ danışmanlığında yapılan Uşak Üniversitesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Anabilim Dalı “Fen Bilimleri Enstitüsü”nde yapılmış/yayınlanmış Tolga KARAKUZU’nun “Deri İşletmelerinde(Tabakhanelerde) İş Sağlığı Ve Güvenliği Bilincinin Ölçülmesi, Kişisel Koruyucu Donanım Kullanımının Tespiti Ve Bilinç Düzeyinin Belirlenmesi: Uşak Deri-Karma Organize Sanayi Bölgesinde Uygulama Örneği” Konu Başlıklı, Yüksek Lisans Projesi çalışmasından türetilmiştir. Bu çalışma, Uşak Üniversitesi Sağlık Bilimleri Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulunun 06-10-2017 tarih ve 2017-74 sayılı kararı ile izin alınarak gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kişisel koruyucu donanımlar, İş kazası, Meslek hastalıkları



 


Keywords: