Giriş: Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından hazırlanan Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması (ISCO-08) hem ülkelerin kendi ulusal sınıflamalarının geliştirilmesinde hem de meslek bilgilerinin uluslararası karşılaştırmasını mümkün kılmakta etkin rol oynamaktadır. Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması, yapılan iş türüne göre dört tabakalı hiyerarşik bir yapıya sahiptir. Sınıflandırmada silahlı kuvvetlerle ilgili meslekler, yöneticiler, profesyonel meslek mensupları, teknisyenler, teknikerler ve yardımcı profesyonel meslek mensupları, büro hizmetlerinde çalışan elemanlar, hizmet ve satış elemanları, nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünleri çalışanları, sanatkarlar ve sanat ile ilgili işlerde çalışanlar, tesis ve makine operatörleri ve montajcılar, nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar olmak üzere ana gruplandırma vardır. Bu ana grupların altında ise dört kademeli olarak alt gruplar bulunmaktadır. Meslek sınıflaması dünya düzeyindeki tüm meslekleri kapsamaktadır ve ISCO-08`e göre, bir meslek sınıflamasında sınıflandırılan esas nesneler işlerdir. Her iş çalışma koşulu ve biçimine bağlı olarak bazı riskleri beraberinde getirmektedir. Amaç: Bu çalışmada amaç iş kazası ve meslek hastalıkları verilerinin meslek sınıflandırması açısından incelemektir. Kapsam: Bu amaçla öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumu istatistikleri 2013-2016 yıllarını kapsayacak şekilde incelenmiş ve sektörde araştırma dönemimde yaşanan iş kazası ve meslek hastalıkları meslek sınıflandırmasına göre tespit edilmiştir. Sınırlıklar: Araştırmanın 2013-2016 yılları arasındaki verilerle sınırlanmasının nedeni 2012 yılının haziran ayında yayınlanan 6331 sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu’nun yürürlüğe girdiği ilk yılın 2013 yılı olması ve 2017 yılına ilişkin verilerin ise henüz Sosyal Güvenlik Kurumunca yayınlanmamış olmasıdır. SGK istatistiklerinde meslek sınıflandırmasına göre çalışan sayıları verilmediğinden iş kazası geçirme oranı tespit edilememektedir. Yöntem: SGK istatistiki verilerinde iş kazası ve meslek hastalığı verileri meslek grubu ve cinsiyet değişkenine göre incelenmiştir. Yapılan inceleme seramik sektörünün verileri MS Office Excel programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Yapılan incelemeler sonucunda araştırma dönemi içerisinde en fazla iş kazası yaşanan ve meslek hastalığı tanısı konan meslek grubunun nitelik gerektirmeyen meslekler oldu görülmüştür. Nitelik gerektirmeyen işler ise alt grupta en fazla iş kazası ve meslek hastalığına maruz kalanların madencilik, inşaat, imalat ve ulaştırma sektörlerinde nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar ile çöpçüler ve diğer nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar olarak karşımıza çıkmaktadır. İnceleme sonuçlarına göre en az iş kazası ve meslek hastalığı vakasının silahlı kuvvetlerle ilgili mesleklerde olduğu görülmüştür. Silahlı kuvvetlerle ilgili meslekler, silahlı kuvvetler mensupları tarafından yürütülen tüm işleri kapsamaktadır. Silahlı kuvvetler mensupları, destek hizmetler de dahil, gönüllülük veya yükümlülük esasına göre sivil işleri kabul etme serbestliği olmayan ve askeri disipline tabi halihazırda silahlı kuvvetlere hizmet veren personeldir. Kara, deniz ve hava kuvvetleri ile diğer askeri servislere ait daimi mensuplar ile aynı zamanda belirli bir dönemde askeri eğitim veya diğer hizmetleri yapmak için askere alınmış kişiler de burada kapsanmaktadır. Ancak ILO tarafından hazırlanan ISCO 08’de silahlı kuvvetlerin mensupları tarafından yapılan bazı işlerin, yapılan çalışmanın niteliği bakımından sivil mesleklerle benzer olduğu ve bu sebepten dolayı, kavramsal olarak silahlı kuvvetlerdeki bu tür işleri benzer sivil işlerle birlikte sınıflandırmak uygun olabilir denilmektedir. Ayrıca silahlı kuvvetlerin mensupları tarafından yapılan çalışmanın niteliği hakkında bilgi üretmek çok sayıda ülke için mümkün olmayacağı da ISCO-08’de belirtilmiştir. Bu nedenle meslek hastalığı ve iş kazası verilerinin olası gerçek değerleri yansıtmadığı düşünülmüştür. Sonuç: Sonuç olarak eğitim gerektiren mesleklerde daha az iş kazası ve meslek hastalığı vakasının olduğunu söylemek mümkündür. Öte yandan belirli bir nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlarda daha çok kaza yaşanması düşündürücüdür. İş kazası ve meslek hastalıklarının önüne geçmek birincil olarak işverenin sorumluluğundadır. Bu nedenle özellikle bu işlerdeki tehlikeler ve olası etkileri hakkında çalışanlar bilgilendirilmeli ve konuya ilişkin eğitim verilmelidir. Gerekli koruma/korunma önlemleri alınmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Meslek Kodu, ISCO 08, Mesleki Risk, İş kazası, Meslek hastalığı,
|
