| |
Günümüz çalışma hayatında iş kazaları ve işçi sağlığı sorunları artan boyutları ile endişe verici düzeylere ulaşmış olup, bu durum insan gücünde ve verimlilikte kayıplara neden olmaktadır. Hem iş sağlığı ve güvenliği hem de işletmelerde istenen düzeyde verimliliğin sağlanabilmesi açısından çalışma ortam koşulları büyük önem taşımaktadır. Çalışma ortamı, işgörenlerin hem fiziksel hem de psikolojik anlamda refahını etkileyebilecek çok sayıda faktör barındırmaktadır. Bu sebeple, çalışma ortam koşullarının fiziksel ve psikolojik açıdan çalışanda rahatsızlık ve sıkıntıya yol açmayan, toz, ısı, nem, havalandırma, aydınlatma ve benzeri sorunların çözümlenmiş olması gerekmektedir. Çalışanların verimli bir şekilde çalışması, çalıştıkları ortamda kendilerini rahat hissetmelerine bağlıdır. İşletmelerde çalışanların refahı, çalışanların gereksinimlerinin gözönünde bulunduran iş ve çalışma sistemlerinin tasarlanması ile sağlanabilir. Yetersiz havalandırma, aydınlatma, ısıtma gibi çalışma ortamının fiziksel koşullarındaki uygunsuzluklar çalışanın fiziksel ve ruhsal sağlığını olumsuz yönde etkiler. İş sağlığı ve güvenliğine uygun olmayan kötü çalışma koşulları çalışanlarda motivasyon kaybına ve verimlilik düşüşlerine sebep olmaktadır. Çalışma koşulları, çalışan sağlığını tehdit eden faktörlerin yanı sıra iş kazasına sebebiyet veren unsurları da barındırmaktadır. Bu sebeple, çalışanın işini yapmasını elverişsiz hale getirebilecek risk faktörlerinin ortadan kaldırılması, güvenli çalışma koşullarının sağlanması iş sağlığı ve güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır. Çalışanların sağlık ve güvenliğini korur nitelikte bir çalışma ortamını sağlamak işverenin sorumluluklarındandır. Amaç: Çalışmamız belirlenen bir plastik fabrikasında mavi yakalı çalışanların,, çalışma ortam koşullarını değerlendirmelerini ve buna bağlı olarak ortaya çıkması muhtemel sağlık risklerinin incelenmesini amaçlamaktadır. Kapsam: Çalışmanın evrenini mavi yakalı olarak görev yapan 100 çalışanın bulunduğu bir plastik fabrikasında gerçekleştirilmiş olup, örneklem seçimi yapılmamıştır. 01-15 Şubat 2018 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Araştırma, plastik sektöründe görev yapan mavi yakalı 100 çalışan üzerinde yapılması planlanmış olup, 69 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada kullanılan veriler, ilgili literatürlerin taranması sonucunda oluşturulan anket aracılığıyla toplanmıştır. Soru formunda mavi yakalı çalışanların demografik verilerinin yanı sıra, çalışma ortamını değerlendiren 19 soru, likert skalayla toplanmıştır. Katılımcılar, her bir ortam faktörü için; “ çok memnunum (5 puan), memnunum (4 puan), fikrim yok (3 puan), memnun değilim (2 puan), hiç memnun değilim (1 puan)” ifadelerinden en uygun olanı seçmişlerdir. Bir katılımcı tüm sorulara toplamda en yüksek 95, en düşük 19 puan vermiştir. Araştırmadan elde edilen verilerin analizinde, SPSS (Statistical Package for Social Science) 13.0 programında betimleyici istatistikler ve t-testi analizi uygulanmış olup, p<0.05 istatistiksel anlamlılık olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Çalışanların yaş ortalaması 36,53±7,53 olarak bulunmuştur. Katılımcıların %42(n=29) kadın ve %58(n=40) erkek çalışanlar oluşturmaktadır. Kadın/erkek çalışanların yaşları arasında anlamlı bir fark bulunmamaktadır(p<0,05). Katılımcıların öğrenim durumları incelendiğinde; %24,6 İlköğretim(n=17), %66,7 Lise (n=46) ve %8,7 Lisans(n=6) mezunu oluşturmaktadır. İşyeri ortam faktörlerinin tümü dikkate alınarak yapılan puan hesaplamasında en yüksek 77, en düşük 34 puan olarak belirlenmiştir. Araştırmamızda, 44 mavi yakalı çalışan en az memnun olduğu ortam faktörünü toz olarak belirtirken, 42 çalışanda gürültüden rahatsız olduğunu ifade etmiştir. Çalışanların, çalışma ortamındaki memnuniyet düzeyleri incelendiğinde; 49 kişi “yöneticiler ve iş arkadaşları ile olan ilişkileri”, 41 kişi “vardiyalı çalışmayı”, 36 kişi de “yeterli aydınlatma” parametrelerinden çok memnun olduklarını belirtmişlerdir. Kadın çalışanların ortam faktörleri konusundaki memnuniyet puan ortalaması “ 55,59±9,24”, erkek çalışanların memnuniyet puan ortalaması “ 57,45±9,05” olup, istatistiksel açıdan aralarında anlamlı bir fark bulunmamaktadır(p>0,05). Çalışanların eğitim durumuna göre ortam faktör puanları incelendiğinde ilköğretim mezunu olan 17 kişinin puan ortalaması “57,52±9,43”, lise mezunu 46 kişinin puan ortalaması “55,10±8,30” ve lisans mezunu 6 kişinin puan ortalaması “66,16±9,55” olarak hesaplanmıştır. Yapılan istatistiksel değerlendirme sonucunda gruplar arasında anlamlı bir fark olup (p=0,016) bu farkın lise ve lisans mezunu çalışanlardan kaynaklandığı tespit edilmiştir. Sonuç: Araştırma sonucunda çalışmaya katılan mavi yakalılar arasında en az memnun olunan ortam faktörleri toz ve gürültü olması, çalışanların bu konudaki duyarlılıklarını ortaya koymaktadır. Tozun sağlık üzerinde hem kısa hem de uzun vadeli etkileri olabilmektedir. Kısa süreli etkiler arasında gözlerin tahriş olması, boğazda yanma hissi, öksürme veya hapşırma sayılabilir. Amfizem, kronik obstrüktif hava yolu hastalıkları (KOAH) veya astım gibi solunum hastalıklarına sahip olanlar için, kişinin belirli tozlara maruz kalmasındaki küçük artışlar bile belirtileri kötüleştirebilmektedir. Ortam toz ölçümlerinin periyodik olarak takip edilmesi, havalandırma sistemlerinin aktif olarak çalıştırılması ve belki de en önemlisi, önerilen bu uygulamaların yapıldığına dair bilgilendirmenin çalışanlarla paylaşılması, iş verimliliği ve motivasyonu arttırıcı yönde etki oluşturacağı düşünülmektedir. Gürültü herkesi etkileyen bir sorun olmakla birlikte, yüksek gürültü seviyesi olan ortamlarda, uzun süre bulunan kişilerde, kalıcı işitme eşiği değişimleri olduğu bir çok araştırmacı tarafından saptanmıştır. Bu açıdan değerlendirildiğinde ortam gürültü düzeyinin ölçülmesi, gerekli ise kişisel koruyucu donanımların çalışanlara dağıtılması ve bu ekipmanların kullanılmasının denetlenmesi iş sağlığı ve güvenliği açısından vazgeçilmez bir unsur olarak önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Çalışma Ortamı, Çalışan, Gürültü, Toz, Ölçüm
|
