Yanıcılık ve patlayıcılık özelliği gösteren alüminyum metali tozlarının oluştuğu veya kullanıldığı endüstriyel tesislerde, patlama özelinde risk analizi yapılması ve proaktif bir yaklaşımla yeterli korunma önlemlerinin alınması, büyük çapta yıkımları, can ve mal kayıplarını önleyecektir. Özellikle alüminyum gibi ince partikül halinde yüksek patlayıcılık özelliği gösteren metal işleme ve yüzey hazırlama tesislerinde en büyük sorun metal tozu patlama riskidir. Bu çalışmada, genel olarak toz patlamaları ile ilgili genel bilgi verilmiş, örnek olarak tozlanmanın ve küçük çapta bazı patlama işaretlerinin görüldüğü bir alüminyum alaşımı jant fabrikasında, ilgili risk değerlendirmesi ve toz numunesi analizleri yapılarak literatür bilgileri ışığında bu küçük patlama işaretleri analiz edilerek yorumlanmış ve proaktif önlemler önerilmiştir. Alüminyum jant fabrikasında boya öncesi hazırlık olan kumlama ünitesinin filtre bölümünde önceden meydana gelmiş olan bazı küçük patlamaların önüne geçmek ve daha önemlisi büyük patlamaların gerçekleşmemesi için kullanmakta oldukları otomatik köpüklü söndürme sisteminin; önlemenin aksine, sıcakta demir tozlarıyla yanıcı hidrojen gazı oluşturarak patlama tehlikesinin büyümesine yol açacağından, bunun yerine alüminyum tozu ve/veya oksijen konsantrasyonlarının azaltılması gerekmektedir. Ayrıca, Al tozlarının bulunduğu ortamda demir-3-oksit (Fe2O3) tozlarının da bulunması aluminotermi tepkimesine sebep olabileceğinden, tehlikeyi artıracaktır. Önlem olarak, ortamda kullanılan borik asitin toz taneciği boyutunun azaltılması ve miktarının artırılmasıyla havada asılı Al tozu konsantrasyonu düşürülmüş olacaktır. Uygulanabilmesi halinde filtre ortamına verilecek inert gaz olan, ticari sahada maliyeti makul seviyede olan azot gazı (N2) ile ortamın oksijen konsantrasyonu da düşürülebilir. Ayrıca, jant üretimi tesisinin Al tozunun bulunduğu kısımlarda ilave önlem bakımından patlama korumalı ekipmanlarla (exproof) çalışılmasının ve iyi topraklama yapılmasının çok önemli olduğu unutulmamalıdır.
Anahtar Kelimeler: Metal Tozu Patlamaları, Alüminyum Tozu, Patlama Riski ve Güvenliği, İş Sağlığı ve Güvenliği
|
