6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 2. Maddesine göre İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hükümleri gerek kamu gerekse özel sektöre ait olsun bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına, faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanmaktadır. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu göre işyerinde yürütülen işin durumuna göre işyerinin az tehlikeli mi, tehlikeli mi yoksa çok tehlikeli bir işyeri olup olmadığı büyük önem arz etmektedir. Çünkü bu tehlike sınıflarına göre kanunun işverenlere yükleyeceği yükümlülükler değişmektedir. Önceki düzenlemelerde işyerinin hangi tehlike sınıfına girdiği işyerinin SGK’da kayıtlı olduğu işkolu kodu dikkate alınarak belirlenmekteydi. Yeni düzenlemeyle birlikte İnternet Vergi Dairesi’nden işverenin e-vergi levhası incelenmekte tescil edilecek işyeri adresinin e-Vergi levhasında kayıtlı olan işyeri adresi ile aynı olması halinde, tehlike sınıfının belirlenmesinde vergi levhasında yer alan işkolu kodu dikkate alınmaktadır. Adres uyuşmazlığı olması durumunda ise işveren tarafından işyerinin bağlı olduğu vergi dairesine müracaat ederek alacağı işkolu kodu, tehlike sınıfının belirlenmesinde dikkate alınmaktadır. Bazı işyerlerinde ise vergi mükellefi olmayan işverenler faaliyet göstermektedir. Bu durumda ise işveren tarafından verilen işyeri bildirgesi, işyeri için yazılan resmi yazılar veya işyeri açma belgesi gibi belgeler dikkate alınarak işkolu kodu belirlemekte, işyeri tescil edildikten sonra Nace Kodları da, tehlike sınıfı tespiti olarak, sisteme işlenmektedir. Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması anlamına gelen Nace; Avrupa‘da ekonomik faaliyetlerle ilgili istatistiklerin üretilme ve yayılma amacına için kullanılan bir başvuru kaynağıdır. Nace kodlamasında faaliyet konularına göre işyerlerine/işletmelere altı haneli bir kod verilmektedir. Ülkemizde birçok alanda yürütülen Avrupa Birliğine uyum çalışmaları kapsamında, Nece kodu uygulaması da kullanılmaktadır. Amaç: Biz de çalışmamızda işyerinin, az tehlikeli işyeri mi, tehlikeli işyeri mi yoksa çok tehlikeli işyeri sınıfına mı girdiğinin iş sağlığı ve güvenliği hukuku mevzuatı bakımından yeri ve önemi, bu hususun tespitinde ise işyeri için sisteme girilmiş olan Nace Kodlarının tespitinde karşılaşılan sorunların neler olduğunu, E-Vergi Levhası sistemi ile Sosyal Güvenlik Kurumu bilgi sistemi arasındaki bilgi uyumunun verilecek kararlara etkisini, dolayısıyla 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun işyerinin girdiği tehlike sınıfına göre işverene yüklediği yükümlükler ve işverenlerin bu yükümlüklerden kurtulmak için başvurdukları yolları mümkün olduğu ölçüde açıklamaya çalıştık Kapsam: Çalışma 633l sayılı İş Sağılığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yapılmıştır. Bundan dolayı işyerlerinin hangi tehlike sınıfına girdiğinin tespitinde işverenler tarafından yapılan işyerinde gerçekleştirilen faaliyet bildiriminin önemi, eksik ve yanlış bildirim yapılması meselesi irdelenmiştir. Sınırlıklar: Çalışma sadece iş sağlığı ve güvenliği hukuku alanına ait iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı dikkate alınarak bir değerlendirme yapılmamıştır. Yöntem: Çalışma ilgili mevzuat ve uygulamada karşılaşılan sorunlar ve yargıya yansıyan uyuşmazlıklar da incelenerek gerçekleştirilmiştir. Bulgular: İşyerinin hangi tehlike sınıfına girdiğinin tespit edilmesi noktasında o işyerinde yürütülen asıl işin hangi tehlike sınıfına girdiği dikkate alındığı için büyük önem arz etmektedir. İşyerinin tescil edilmesi esnasında o işyerinde birden fazla faaliyet yürütülmüş dahi olsa sadece bir adet iş kolu kodu verilmektedir. O işyerinde gerçekleştirilen faaliyetlerin hangisinin asıl iş olduğu net bir şekilde tespit edilemiyorsa o işyerinin hangi faaliyet amacıyla kurulduğu dikkate alınacaktır. Bazen öyle oluyor ki aynı işyerinde asıl iş olarak kabul edilebilecek birden fazla faaliyet gerçekleştirilebilmektedir. Bu durumda ise bu faaliyetlerden hangisinin tehlike sınıfı daha yüksek ise o faaliyet dikkate alınacaktır. Eğer işveren gerçekleştirdiği asıl işte değişikliğe giderse bu durumu da en geç bir ay içerisinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirmekle yükümlüdür. Belirtilen sürede bildirimde bulunmaz ve yapılan inceleme ve denetimlerde asıl işçin tescilde belirtilen işten farklı olduğu ya da asıl işin değiştirildiği tespit edilirse; inceleme ve denetimde toplanan bilgi ve belgeler göz önünde bulundurularak işyerinin az tehlikeli, tehlikeli ya da çok tehlikeli mi olduğu kararlaştırılır. Alınmış olan karar da işverene tebliğ edilir. Eğer alınan karar neticesinde işyerindeki tehlike sınıfında bir değişiklik olmuşsa işveren tehlike sınıfının işverene yüklediği yükümlükleri doksan gün içinde yerine getirmek ve İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne bildirimde bulunmak zorundadır. Sonuç: Öncelikle İşyeri tehlike sınıfının tespiti meselesi işyerindei iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin alınması noktasında çok önem arz ettiği işyeri tescil, işkolu tespit ve nece kodlarının alınması aşamlarının çok sıkı takip edilmesi gerekmektedir. Her nekadar iş sağlığı ve güvenliği mevzuatında gerekli düzenlemeler olmuş olsa da işverenler mevzuatın getirdiği yükümlülüklerden kurtulmak için eksik ya da yanlış bilgi verme yolunu tercih edebilmektdirler. Denetimleri sıklaştırarak, idari para cezalarının yaptırımları da ağırlaştırma yoluna gidilebilmelidir.
Anahtar Kelimeler: 6331 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, İşyeri Tehlike Sınıfları, Nace Kodları
|
